၂၀၂၁- ခုနှစ်နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲနောက်ပိုင်းတွင် ဗမာပြည်မဘက်၌  စာပေအနုပညာကဏ္ဍတစ်ခန်းရပ်သကဲ့သို့ ဖြစ်သွားခဲ့သည်။ အရှိန်အဟုန်ကောင်းကောင်းနှင့် မောင်းနှင်နေကြသည့် သတင်းစာ၊ဂျာနယ်နှင့် မဂ္ဂဇင်းအများစု ရုတ်တရက်ဆိုသလို စက်ရပ်သွားခဲ့သည်။

စာရေးသူပင်တိုင်ရေးနေသည့် နာမည်ကြီး သတင်းစာနှင့် ဂျာနယ်(၃) ခုသည်လည်း ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့်ဆိုသလိုရပ်နားသွားခဲ့ကြ၏။ သို့သော် ပြည်မနှင့် ဆန့်ကျင်စွာပင် ရခိုင်ဘက်တွင်တော့စာပေလောက၏လှုပ်ရှားမှုက ယခင်ကထက် ပိုမိုသွက်လက်လာခဲ့သည်။ မြို့နယ်ထုတ်မဂ္ဂဇင်းများအဆက်မပြတ်ထွက်ရှိလာရုံသာမကဘဲ စာရေးသူတချို့၏ ပင်ကိုယ်ရေး လုံးချင်းစာအုပ်များပါဟာတစ်အုပ် ဟာတစ်အုပ် ထွက်ရှိလာခဲ့သည်။ ယခင်ကာလများက အထွက်နှေးလှသော ရခိုင့်စာပေ၇ထားကြီး၏ခုတ်မောင်းသံက တစစနှင့် ပိုမို ကျယ်လောင်လာခဲ့သည်မှာ အားရစရာဖြစ်ခဲ့သည်။

သို့သော်အရှိန်အဟုန်ကောင်းကောင်းနှင့် ထွက်ရှိလာသမျှသော ၇ခိုင့်စာအုပ်အများစုကို ပြန်ကြည့်လိုက်သည့်အခါအားရစရာ ကောင်းလောက်သည့် မည်သည့်စာပေအရွေ့တစ်ခုကိုမျှ မမြင်တွေ့ရ။ နှစ်ပေါင်းများစွာတိုင်အောင်ပြောင်းလဲ ရွေ့လျားခြင်းမရှိခဲ့ဘဲ တစ်နေရာတည်းတွင်သည်အတိုင်းကျောက်ချရပ်နားနေသည့် ၇ခိုင့်စာပေလောကကို အံ့သြမင်သက်၇တော့သည်။

၂၁ ရာစုစာပေလောကသည် ဗမာပြည်မဘက်တွင် နိုင်ငံတကာနှင့် ရင်ဘောင်တန်းကာ တစ်နေ့ထက် တစ်နေ့ဆန်းပြားတောက်ပ လာနေသော်လည်း ၇ခိုင်ဘက်တွင်တော့ ၁၉၆၀ ခုနှစ် ဝန်းကျင်လောက်၌ ကျောက်ချရပ်နားကျန်နေရစ်ခဲ့သည်မှာ စိတ်မကောင်းစရာပင်ဖြစ်သည်။

ဂျင်းပင်နှင့်ကမ္ဘာပတ်နေကြသည့် စာပေလောကကိုမျက်ခြေပြတ်ကာ မဲပြာတောင်ရှည်ပုဆိုးတစ်ထည်နှင့်ရခိုင့်စာပေသမားများ လုံးချာလိုက်နေဆဲလားဟုပင် ထင်စရာရှိနေလေသည်။ရခိုင့်စာပေလောက၏အရွေ့သည် မျက်မှောက်ခေတ်နှင့် ယခုလောက်ထိအလှမ်းကွာဝေးကျန်နေခဲ့ရခြင်းမှာ စဉ်းစားစရာ ဖြစ်လာသည်။

ဖြစ်နိုင်ခြေကအတော်ပင် များပါသည်။ ဝါရင့်သမ္ဘာရင့် စာရေးဆရာ၊ ဆရာမကြီးများနှင့် မြို့နယ် မဂ္ဂဇင်းအယ်ဒီတာများ၏ ခေတ်သစ်စာပေ အရွေ့ကို မျက်နှာလွှဲမှု၊ စဉ်ဆက်မပြတ်ပြောင်းလဲရွေ့လျားနေသည့်စာပေဆိုင်ရာနည်းနာများနှင့် စာပေအနုပညာစံကို လေ့လာလိုက်စားမှု အားနည်းခြင်း၊လျစ်လျှူရှုခြင်း၊ ရှေးရိုးသမားစဥ်အယ်ဒီတာကြီးများ လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားသည့်မြို့နယ်မဂ္ဂဇင်းများတွင် ခေတ်ပြိုင်ခံစားမှု အားကောင်းသာလူငယ်ခြေတက်စာပေသမားများကို နေရာမပေးခြင်းနှင့် ရှေးရိုးသမားစဥ်ကို မကျော်ဝံ့သည့် အစွဲထူနေကြခြင်းစသည့်အချက်များကြောင့်ဟု သုံးသပ်စရာ ရှိသည်။

သည်ဆောင်းပါးထဲတွင်ကျွန်တော် အဓိကပြောချင်သည်မှာ ဝတ္ထုတို တည်ဆောက်မှုအရွေ့နှင့်ရသဆိုင်ရာ ခံစားမှုအရွေ့ အကြောင်းကိုသာဖြ စ်ပါသည်။ ၂၀၂၂ တွင်ကျွန်တော်၏ ဇာတိကျွန်းမြို့နယ်ထုတ် မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင်သို့ ဝတ္ထုတို အရွေ့အဆင့်(၄)လောက်ရှိမည့် ဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်ကို ကျွန်တော် ပို့ဖြစ်ခဲ့သည်။

တစ်နေ့ထိုမဂ္ဂဇင်းအယ်ဒီတာချုပ်ဟုထင်၇သောစာတည်းတစ်ဦးနှင့် ဖေ့ဘုတ်ပေါ် ကျွန်တော်စကားပြောဖြစ်ကြသည်။ စာပေအကြောင်း၊ ဟိုအကြောင်း၊ သည်အကြောင်းတွေပြောရင်း ကျွန်တော်ပို့လိုက်သည့်ဝတ္ထုတိုအကြောင်းကို ရောက်သွားကြသည်။ ထိုဆရာက ကျွန်တော့် ဝတ္ထုစာမူကို လက်ခံရရှိကြောင်းနှင့်စာအရေးအသား ညက်ညောပြေပြစ်မှုကို သဘောကျကြောင်း စကားစသည်။သည်နောက်တော့ ထိုဝတ္ထုနှင့်ပတ်သက်၍ သူကိုယ်တိုင် သုံးသပ်ချက် ရေးထားကြောင်း၊သူ၏ သုံးသပ်ချက်ကို ကျွန်တော် ဖတ်ချင်ပါက ပို့ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်းဆိုလာသည်။ကျွန်တော်က တကူးတကမဖြစ်လျှင် ဖတ်ကြည့်ချင်ပါသည်ဆိုသဖြင့် အချက် (၅) ချက်ခန့်ပါသောဝတ္ထုသုံးသပ်ချက် စာပိုဒ်တစ်ပုဒ်ကို ကျွန်တော့်ထံ မက်ဆင်ဂျာကတဆင့် ပို့ပေးလေသည်။

သူ၏သုံးသပ်ချက်ကိုဖတ်ကြည့်လိုက်မိသောအခါ ကျွန်တော်သည် ကိုယ့်နဖူးကိုကိုယ် အကြိမ်ကြိမ်ခတ်ကာ ဘုရားတမိပါတော့သည်။အကြောင်းမှာ ကျွန်တော်၏ဝတ္ထုတိုကို ၁၈၀၉ ခုနှစ်လောက်က အဂ္ဂါအယ်လင်ပိုး၏ပေတံမျိုးနှင့် တိုင်းတာ ဝေဖန်ထားသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။

အမှန်စင်စစ်သူ့၏ သုံးသပ်ချက်အများစုမှာ ဒေသန္တရ ဓလေ့စရိုက်နှင့် ဗဟုသုတခေါင်းပါးမှုအမှားများဖြစ်နေပြီး ကျန်သောအချက် နှစ်ချက်ခန့်မှာ ဝတ္ထုတည်ဆောက်မှုပုံစံကိုချည်းကပ်မှုအမှားဖြစ်သည်။ သူ၏ သုံးသပ်ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်တော်ကမြန်မာ့ဝတ္ထုတိုတည်ဆောက်မှုပုံသဏ္ဍာန်အရွေ့အကြောင်းကို တို့ထိ ပြောဆိုသည့်အခါ “ကျွန်တော်ဗမာစာ မဖတ်ဘူး…” ဟု တုံးတိတိဖြေကာရှောင်ထွက်သွားပါတော့သည်။

ကျွန်တော့်ကိုအနိုင်ရလိုက်သည်ဟုထင်ကာသူ့ကိုယ်သူချီးမြှင့်လိုက်ဟန်ရှိသော ချန်ပီယံခါးပတ်ကြီးကို ကျွန်တော်ပြန်လုယူမည်စိုးသကဲ့သို့ ကာချင်းညီးကာရှောင်ခွာသွားလေတော့သည်

နောက်နှစ်လခန့်ကြာသောအခါ ထိုမဂ္ဂဇင်းမှ တခြားသော အယ်ဒီတာတချို့နှင့် ကျွန်တော် ဆုံဖြစ်ပြန်သည်။ဝတ္ထုအကြောင်းကို စကားစမြည် ပြောဖြစ်ကြပြန်ရာ ထိုအယ်ဒီတာချုပ်ဆိုသူကြီးကကျွန်တော့်နာမည်ကို မကြားချင်အောင်ခါးနေပြီး ကျွန်တော့်ဝတ္ထုကို လုံး၀ မသုံးဟု ဗီတိုအာဏာနှင့် ပယ်လိုက်ကြောင်း ရိပ်ဖမ်းသံဖမ်း ပြန်ကြားရလေသည်။မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ကျွန်တော်ပြုံးမိပါသည်။ လေးစားရသော ကဗျာဆရာကြီး ရွှေရစကားကိုငှားပြောရလျှင် ကျွန်တော့်ပါးစပ်က အနုပညာအကြောင်းပြောရန်နှင့် ထမင်းစားရန်အတွက်သာ ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အတွက်အနုပညာကိုမသိသော စာပေသမားများနှင့် မည်သို့မျှ စကားမပြောချင်သည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။

မြန်မာ့စာပေလောကတွင်ရသစာပေဆရာ၊ ဝတ္ထုဆရာနှင့် ဝတ္ထုသုတေသီဟု နာမည်ကြီးလွန်းခဲ့သော ဆရာငြိမ်းကျော်၏ဝတ္ထုတိုသဘောတရားနှင့် မြန်မာ့ဝတ္ထုတိုအရွေ့ကို သုံးသပ်မှုကို ဤနေရာတွင်အလျင်းသင့် သလို အနည်းငယ် ကိုးကားပြသွားပါမည်။

ယနေ့ခေတ်မြန်မာ့စာပေလောကနှင့်ရခိုင့်စာပေလောကတို့၏ ဆင့်ကဲရွေ့လျားလာမှုသည် မည်သည့်အဆင့်ကိုရောက်ရှိနေခဲ့ပြီနည်း။ ရခိုင့်မော်ဒန် ကဗျာဆရာအများစုနှင့် ရှားရှားပါးပါးမော်ဒန်စာပေသမား တချို့က ဗမာပြည်တွင် မော်ဒန်ကိုကျော်လွန်ကာ ပို့စ်မော်ဒန်ခေတ်ကိုရောက်နှင့်ပြီး ဖြစ်သော်လည်း ၇ခိုင့်စာပေလောကတွင်လေးလုံးစပ်နှင့် နှစ်ပါးသွား မဆုံးသေးဟု ငြီးငြူကြသည်။ ဟုတ်လည်း ဟုတ်ပါပေသည်။သည်လိုဆိုလျှင် ရခိုင့်ရသဝတ္ထုတိုကဏ္ဍတွင်ကော ဝတ္ထုတိုအရွေ့ ဘယ်အဆင့်ကိုရောက်ခဲ့ပြီလဲ။

ကမ္ဘာပေါ်တွင်ဝတ္ထုတိုကို ပထမဦးဆုံး နည်းပညာပိုင်းဘက်မှ စကားပြောခဲ့သူမှာ Agga Alin Poe အဂ္ဂါအယ်လင်ပိုး(၁၈၀၉-၄၇) ဟုဆိုကြသည်။အဂ္ဂါအယ်လင်ပိုး သည် ၁၈၄၂ ခုနှစ်တွင် နသန်နီယာယ်ဟိုသွန်း၏ ဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်ကို ယခုကဲ့သို့ ဝေဖန်ပြလိုက်သည်။

ပိုး ၏ ဝေဖန်မှုထဲတွင်ဝတ္ထုတိုဆိုသည်မှာတစ်ခုတည်းသော အကျိုးသက်ရောက်ချက်ကိုသာ ပေး၇မည်။ တစ်ထိုင်တည်း သို့မဟုတ် သုံးနာရီအတွင်းအပြီး ဖတ်ရှုပြီးစီးနိုင်၇မည်ဟု ပိုး က ဆိုသည်။ ဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်၏ စာမျက်နှာ အတိုအရှည်စံသတ်မှတ်ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ကိုယ့်အရပ်နှင့် ကိုယ့်ဇာတ်ဟုသာ ပြော၇မည်ထင်သည်။

အင်္ဂလန်နိုင်ငံမှစာလုံးရေခြောက်လုံးသာ သုံးခွင့်ရှိသည့် ဝတ္ထုပြိုင်ပွဲတစ်ခုတွင်အောက်ပါဝတ္ထုတိုများ ကမ္ဘာကျော်ခဲ့သည်။ Sorry Soldier, shoes soldin Pairs.(စိတ်မကောင်းပါဘူး ရဲဘော်…ဖိနပ်တွေကို အစုံလိုက်ပဲရောင်းပါတယ်)။ Mom taught me how to shave. ( မုတ်ဆိတ်ဘယ်လိုရိတ်၇မယ်ဆိုတာမေမေ သင်ပေးခဲ့တယ်)။ Siri, delete Mom from my contant (ဆာရီ..ကျွန်တော့်ဆက်သွယ်ရေး နံပါတ်တွေထဲက အမေ့ကို ဖျက်ပေးပါ)။ သည်ဝတ္ထုတိုများသည် စာလုံးရေခြောက်လုံးမျှသာဖြစ်သော်လည်းစာဖတ်သူ၏ နှလုံးသားကို ချဲ့ပေးနိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဝတ္ထုတိုရေးဆရာနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုး၏ အဆိုကလည်း ရှင်းပါသည်။ ကျွမ်းကျင်သော အနုပညာသမားသည်ပုံဝတ္ထုအသွားကို တည်ဆောက်သည်ဟူ၍ပင် ဖြစ်၏။

ဒေါက်တာ ဗလင့်ကိုတန်ဝီလစ်၏ ဝတ္ထုတိုအရေးကျမ်း(၁၉၀၇) တွင် ဝတ္ထုတိုသည် ဇာတ်ကောင်များကို အနုပညာမြောက်အောင်အသုံးပြု၍ပြောပြခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထိုဇာတ်ကောင်များသည် ပဋိပက္ခသို့မဟုတ် ပြဿနာတစ်ခုခုထဲတွင် ပါဝင်လှုပ်ရှားနေ၇မည်၊ ထိုပဋိပက္ခသို့မဟုတ်ပြဿနာထဲတွင် တိကျသော အကျိုး ဆက်ရှိသည် ဟု ဆိုသည်။ ခေတ်ဦး ဝတ္ထုတိုများသည်အဂ္ဂါအယ်လင်ပိုး၏အယူအဆကို လက်ခံကြသည်။ ဂုစတပ်ဖရဲတေ့(၁၈၁၆-၉၅) ၏ ဝတ္ထုတိုတည်ဆောက်မှုပုံစံအဆင့်ခြောက်ဆင့်၊ အတက်၊ အထွတ်အထိပ်၊ အဆင်း ပိရိမစ်ပုံစံသည်လည်းဝတ္ထုတိုပထမအဆင့်ပင်ဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်ကဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်ကို ဝေဖန်ရာတွင် “နေရာဒေသ၊ကာလ၊ အဖြစ်အပျက်များ ဘယ်လို၊ ဇာတ်လမ်း၊ ဇာတ်အိမ်၊ ဇာတ်ကွက် ဘယ်လို၊ဘယ်လိုအဖြစ်အပျက်ထဲတွင် ဘယ်လိုအပြောင်းအလဲဖြစ်လာစေရန် ဘယ်လို ရှုပ်ထွေးမှုများကိုထည့်ထား၊ ဘယ်လိုဆောင်ယူလာ၊ ဘယ်လိုဖြည့်ပေး၊ ဇာတ်လမ်းနောက်ကွယ်တွင် ထားရှိသည့်ရည်ရွယ်ချက်က ဘာ၊ စာရှုသူက ဝတ္ထုဖတ်ပြီးနောက် ဘယ်လိုသင်ခန်းစာကိုရရှိ…”စသဖြင့်တိုင်းတာကြသည်။

ဝတ္ထုတိုဒုတိယအဆင့်တွင် ဝတ္ထုတိုသည် ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကွက် အဓိကမဟုတ်။ ဇာတ်ဆောင်သာ အဓိက ဖြစ်သည်။ မည်သည့်အချက်ကို ပြောသနည်းဆိုသည်ထက် ဘယ်လိုပြောသနည်းဆိုသည်က အဓိကဖြစ်သည်။ အပြပီလျှင် ဝတ္ထုဖြစ်သည်။ စိတ်ကူးကို ပီပီသသ ကိုယ်စားပြုနိုင်မှုအနုပညာကသာ အဓိကဖြစ်သည် စသဖြင့် ရွေ့လျားသွားတော့သည်။

ဝတ္ထုတိုတတိယအဆင့်တွင် ဝတ္ထုတိုကို စာဖတ်သူက မမှီခိုရဘဲ စာဖတ်သူ၏ စာပေအဆင့်အတန်း၊တွေးခေါ်မြော်မြင်မှုနှင့် ရသခံစားမှု အဆင့်အတန်းကို ဝတ္ထုတိုကပြန်လည်မှီခိုလာ၇သည်။ အနုပညာ အဆင့်အတန်းမြင့်မားလွန်းသည့်စကားလုံးများ၊ ဇာတ်လမ်း၊ ဇာတ်ဆောင်၊ အဖြစ်အပျက်တို့ကိုဖတ်ရှုပြီး စာဖတ်သူကိုယ်တိုင် ထိုအမြင်မျိုးကို ရရှိသွားစေခြင်းမျိုးဖြစ်သည်။တဂိုးကဲ့သို့ ဆရာကြီးများကထိုအယူအဆကို အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ဆိုသည်။

၁၉၁ရ၊အောက်တိုဘာလောက်တွင် ဝတ္ထုတို စတုတ္ထအဆင့်အရွေ့ စတင်လာခဲ့သည်။ ဝတ္ထုတိုကို နိုင်ငံရေးဒသနများနှင့်စတင် တိုင်းတာလာကြသည်။ အနုပညာဆိုသည်မှာ ဝါဒဖြန့်ချိခြင်းအတွက် ဖြစ်သည်ဆိုသော အယူအဆက ဝတ္ထုတိုကို လွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။ အက်တန်ဆင်ကလဲယား(၁၉၇၈) ၏ “စာပေအားလုံး သည် ဝါဒဖြန့်ချိခြင်းဖစ်သည်”ဆိုသောစကားနှင့် ထိုစကားကို ပြန်လည် ချေပလိုက်သောလူရွင့် (၁၈၈၁-၁၉၃၆) ၏ “ ဝါဒဖြန့်ချိခြင်းအားလုံးသည် စာပေမဟုတ်”ဆိုသောစကားမှာ ဝတ္ထုတို စတုတ္ထအဆင့်ကို တစ်လှည့်စီကိုင်လှုပ်ခဲ့သည်။

တဖြည်းဖြည်းရွေ့လျားလာသောစာပေပုံစံများအရ ဝတ္ထုတည်ဆောက်ပုံမှာလည်း တစစပြောင်း လဲလာခဲ့သည်။ ဂန္ထဝင်ဝတ္ထုသို့မဟုတ် ခေတ်ဦး ဝတ္ထုများက အရိပ်နှင့် အကောင်ကို ပီပြင်အောင်ပြသည်။ခေတ်သစ်ဝတ္ထုတိုတွင်တော့ အကောင်ပီသစေလောက်သည့် အရိပ်ကိုသာ ပြတော့ကြောင်းဆရာငြိမ်းကျော် က ကောက်ချက်ချသည်။

မော်ဒန်ခေတ်ဦးတွင်ရှိရင်းစွဲကိုဖောက်ထွက်လာသည့်နည်းစနစ်ပိုင်းများကြောင့် ဂန္ထဝင်နှင့် မော်ဒန် အငြင်းပွားစရာရှိခဲ့သော်လည်းလေ့လာ လိုက်စားမှုနှင့် ခံစားမှုအားကောင်းသူများက မော်ဒန်အနုပညာတော်လှန်ရေးကို အင်တိုက်အားတိုက်ဆင်နွှဲအောင်နိုင်လိုက်ကြသည်။ လက်ရှိ ဝတ္ထုတို စတုတ္ထအဆင့်တွင်တော့ဝတ္ထုတိုတည်ဆောက်မှုပုံစံသည် အတင်းအကျပ်များ၊ ဘောင်နှင့် စည်းစနစ်များတစစပြေလျော့ကာ စိတ်ခံစားမှု၇သဆီသို့သာ အဓိက ဦးတည်သွားတော့သည်။

ဆရာဇော်ဇော်အောင်၏အယူအဆအ၇ဆိုလျင် မော်ဒန်တွင် ပထမလူ၊ ဒုတိယလူနှင့် တတိယလူတို့မရှိတော့ဘဲစာရေးသူကိုယ်တိုင် တိုက်ရိုက်ပြောသောအဆင့်ဖြစ်သွား၏။ စာရေးဆရာသည် ဇာတ်ကောင်ဖြစ်လေသည်။ ချုပ်၇လျှင် ဝတ္ထုတိုအဆင့်တစ်ဆင့်ပြောင်းလဲလာရန်အချိန်ကာလနှင့် အကျိုးအကြောင်းတရားများစွာ လိုအပ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ နဂို ရှိရင်းစွဲဝတ္ထုတို နည်းစနစ်ပိုင်း၏ ပိုလျှံမှုနှင့် လိုအပ်မှုတို့ကို ခေတ်သစ်ဝတ္ထုတိုနည်းစနစ်များကဖျက်၊ပြင်၊ဖြည့်၊ ပယ် လုပ်လာခဲ့ကြ၇သည်။သို့ဖြစ်၍ ၂၀၂၃ ဝတ္ထုတိုကို ၁၈၀၉ ခုနှစ်က ဝတ္ထုတိုပေတံနှင့် တိုင်းတာ၍ ရနိုင်၊မ၇နိုင်ကို နဖူးပေါ်လက်တင်စဉ်းစားချိန်တန်နေပါပြီ။

ရသပညာရှင်ဟူဂိုးမေယာ “လုံလောက်သင့်တင့်သော အတတ်ပညာနှင့်ကင်း၍ မည်သည့် အနုပညာကိုမျှဖန်တီး၍ မ၇” ဟုဆိုကာ အနုပညာနှင့် အတတ်ပညာချိန်ခွင်လျှာကိုညှိပြခဲ့ပါသေးသည်။ သတိချပ်စရာပါပေ။

လက်ရှိရင်ဆိုင်နေရသည့် ရခိုင့်စာပေလောကအရွေ့ ပြဿနာထဲတွင် အယ်ဒီတာကြီး တချို့၏ အရွေ့ ကို လက်ခံရန် ကြောက်အားလန့်အား ငြင်းဆန်နေမှုများ ထိပ်ဆုံးကပါဝင်နေသည်။ မည်သည့်အတွက်ကြောင့်ထိုသို့ဖြစ်ရသည်ကိုပြောရန် ခက်ခဲပါသည်။ သို့သော် ထိုသို့ ခေတ်သစ် စာပေအနုပညာအရွေ့ကိုလက်မခံသူ များပြားနေပါက ရခိုင်ရှိ စာပေပြိုင်ပွဲများကိုပင် လူငယ်၊လူလတ်စာပေအင်အားစုများအနေနှင့်အယုံအကြည် ကင်းမဲ့လာစရာအကြောင်း ရှိလာနိုင်သည်။

အကယ်၍စာရေးသူတစ်ဦးသည် ၇ခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှ စာပေဆု ပြိုင်ပွဲများတွင် ဆုရွေးချယ်ရေး အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခဲ့မည်ဆိုပါကသက်ဆိုင်ရာဘာသာရပ်၏ ခေတ်ကာလအလျှောက် ရွေ့လျားပြောင်းလဲနေသည့်နည်းစနစ်ပိုင်းများကို အနည်းဆုံး တီးမိခေါက်မိထားရန်လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ သို့မှသာ အနုပညာ စစ်မှန်သော ဆု၇စာပေများ ပေါ်ထွက်လာနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။

၇ခိုင်စာပေဆုပြိုင်ပွဲများတွင်ကဗျာဆု(မော်ဒန်၊ ဂန္ထဝင် )၊ ဆောင်းပါးဆုနှင့် ဝတ္ထုဆုတို့ပါဝင်ကြသည်ကိုတွေ့ရသည်။ တကယ်စင်စစ် ဆုရွေးချယ်၇သည့် ကိစ္စမှာ လုံး၀မလွယ်ကူသည့်အပြင်အလွန်တရာ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံမှုကြီးမားသည့် ကိစ္စရပ်လည်းဖြစ်သည်။

ဆောင်းပါးတစ်ခုတည်း၌ပင်အတွေးအမြင်ဆောင်းပါး၊ သတင်းဆောင်းပါး၊ ပရိုဖိုင်း၊ ဖီချာ စသဖြင့်မျိုးစုံရှိနေသည်။ ထိုအထဲတွင်မှ အကြောင်းအရာ အရ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ကျန်းမာရေး၊ပညာရေး၊ သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်၊ အမျိုးသားရေးစသဖြင့် ကဏ္ဍစုံလင်လှရာအကောင်းဆုံးဆောင်းပါးအဖြစ်အကြောင်းအရာကိုရွေးမည်လား၊ နည်းစနစ်ပိုင်းတည်ဆောက်မှုပုံသဏ္ဍာန်ကိုရွေးမည်လားဆိုသည်က ခက်ခဲလှပါသည်။ အကယ်၍ ဇကာတင်စာရင်းထဲတွင်အကြောင်းအရာ မတူသော ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ထက်မကဘဲပါနေမည်ဆိုပါက မည်သည့်ပေတံနှင့် ထပ်မံတည်းဖြတ်ပါမည်နည်း။

ထိုအခါမျိုးတွင်အယ်ဒီတာအဖွဲ့၏ စာပေနည်းစနစ်ပိုင်းအတတ်ပညာကျွမ်းကျင်မှုနှင့် အချက်အလက်ဗဟု သုတကြွယ်၀မှုက စကားပြောစရာ ဖြစ်လာပါလိမ့်မည်။ ဝတ္ထုနှင့် ကဗျာတွင်လည်းထိုနည်းအတိုင်းသာဖြစ်၏။ မည့်သည့်ခေတ်က ပေတံနှင့်တိုင်းတာ၍ ဆုရွေးချယ်ကြမည်နည်း။

၂၀၂၃နှစ်ဦးပိုင်းက ကျွန်တော့်မြို့မှ စာပေသမားအများစုပေါင်းကာ တောင်ကုတ်အက်ဆေး စာအုပ်တစ်အုပ်ထုတ်ကြသည်။ ထိုစာအုပ်တွင် ကျွန်တော်က “ကမ္ဘာဦးစာပေဒိုင်နိုဆောများနဲ့အနုပညာ အီးဗ လျူးရှင်း” ဆိုသော အမှာစာတစ်ခုကို ရေးလိုက်သည်။ထိုအမှာစာထဲတွင် စာပေဂျင်းပင်နှင့် စာပေတောင်ရှည် ပုဆိုးဟူသောနှိုင်းယှဉ်မှုပြ ဝေါဟာရနှစ်ခုပါရှိနေသဖြင့် ကျွန်တော့်အပေါ်ပြန်လည်ဝေ ဖန်ကြသံစွက်စွက်ညံသွားခဲ့ရလေသည်။ အမှန်စင်စစ် ထိုဝေါဟာ၇နှစ်ခုသည်လည်းကောင်း၊ထိုအမှာစာတစ်ခုလုံးသည်လည်းကောင်းမည်သူ့ကိုမျှ စော်ကားတိုက်ခိုက်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ ၇ခိုင့်စာပေလောက၏ အရွေ့ကိုရှေးရှုပြလိုခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။

မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊စာပေအနုပညာအရာတွင် ပြီးပြည့်စုံသည့် ဆရာတစ်ဆူဆိုသည်မှာ ကမ္ဘာဦးမှစ၍ယနေ့ချိန်ထိတိုင် မပေါ်ပေါက်သေးပါ။ အနုပညာသည် လည်းကောင်း၊ အနုပညာကိုဖန်တီးသူသည်လည်းကောင်း ပိုမိုပြည့်စုံကောင်းမွန်မှုများဆီသို့ စဉ်ဆက်မပြတ်ပြောင်းလဲ ရွေ့လျားရှာဖွေ၊ ဖန်တီးနေကြရသည်သာ ဖြစ်သည်။ ရှေ့ဆက်၍လည်း ရွေ့နေကြရဦးမည်သာဖြစ်သည်။ထိုအရွေ့ကို လက်မခံဘဲ ပေတေငြင်းဆန်နေ၍ မ၇။ ထိုသို့ငြင်းဆန်နေလျှင်ရခိုင့်စာပေလောကကြီးသည် ခေတ်စနစ်ကို ရင်ဘောင်တန်းနိုင်ရန် နှောင့်နှေးနေဦးမည်သာ ဖြစ်သည်။လက်ရှိအချိန်တွင် ရခိုင့်စာပေလော၏အရွေ့ကို စောင်းငဲ့ကြည့်မိသူကျွန်တော့်အဖို့ကတော့ရင်ဖိုမောဟိုက်၊ ချွေးပြိုက်ပြိုက်ကျနေ၇လေတော့သည်…။ ။

ရက္ခ