နယ်မြေသစ်ကို အသက်စွန့်ရှာနေကြသည့် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များ

မြထွီးသျှင်

နိရဉ္စရာ( ဆောင်းပါး) ဩဂုတ် ၂၄/၂၀၂၃

အသက် ၂၈ နှစ်အရွယ် မွတ်ဆလင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးဖြစ်သည့် မဆေးတာရာဘီတစ်ယောက် သူ့မွေးရပ်မြေ ရခိုင်ပြည်ကို စွန့်ခွာပြီး မလေးရှားနိုင်ငံကို သွားခဲ့သည်မှာ ရှစ်လကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ သူက အလုပ်လုပ်ရန်အတွက် ပြည်ပနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့ခြင်းတော့ မဟုတ်ပေ။

သူတို့ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ခေတ်စားနေသည့် မလေးရှားရောက် ရခိုင်ကမွတ်ဆလင်အမျိုးသားတစ်ဦးနှင့် လက်ထပ်ရန်အတွက် ၈ နှစ်အရွယ် သားဖြစ်သူနှင့် အသက် ၆၀ ကျော်အမေ ဖြစ်သူတို့ကို ချန်ရစ်ကာ တရားမဝင်လမ်းမှတဆင့် ပွဲစားများဖြင့် သွားရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ရခိုင်ပြည်တွင် ဆယ်စုနှစ်ကျော်ကြာ လွတ်လပ်စွာ သွားလာနေထိုင်လုပ်ကိုင်ခွင့်များ ဆုံးရှုံးနေရသော မဆေးတာရာဘီတို့လို လူတွေအတွက် ရခိုင်ပြည်နယ်ကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ပသို့ ထွက်ခွာခြင်းသည် ထွက်ပေါက်တစ်ခုကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လာနေသည်။

မဆေးတာရာဘီသည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ စစ်တွေမြို့နယ်ရှိ သက္ကေပြင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွင် ၎င်း၏ မိသားစုနှင့် အတူ နေထိုင်ခဲ့သည်မှာ ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုကျော်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ပထမအိမ်ထောင်နှင့် သားတစ်ဦးမွေးဖွားခဲ့သော်လည်း လင်ယောက်ျားဖြစ်သူက အနိုင်ကျင့်စော်ကား၍ တစ်ခုလပ် ဘဝ ရောက်ခဲ့ရသည်။ ထို့နောက်တွင် စားဝတ်နေရေးအဆင်မပြေမှုကြောင့် အလုပ်လုပ်ကိုင်လိုသော်လည်း ရခိုင်ပြည်တွင်နေနေရသည့် သူတို့အဖို့ လူ့အခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးနေရသည်။ ယခုတော့ သူမတွင် မွတ်ဆလင်အမျိုးသမီးများကြား ခေတ်စားနေသည့် မလေးရှားရောက် ရခိုင်မှ မွတ်ဆလင်အမျိုးသား တစ်ဦးနှင့် လက်ထပ်ရန် အကြောင်းဖန်လာခဲ့သည်။

ထိုသို့ လက်ထပ်ရန်အတွက် လူပွဲစားများမှတဆင့် တရားမဝင်နည်းလမ်းဖြင့် မလေးရှားနိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာခဲ့ရာ လမ်းခရီးတွင် မလွယ်ကူခဲ့ပေ။ ပွဲစားများ၏ ရိုက်နှက်နှိပ်စက်ခြင်းများကိုလည်း ခံခဲ့ရပြီး လမ်းခရီးတစ်လျှောက်တွင် တောတောင်များထဲ အန္တရာယ်အသွယ်သွယ်ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရသည်ဟု အဆက်အသွယ်ပြန်ရချိန် သူပြန်ပြောခဲ့သည်ကို မိသားစုဝင်တစ်ဦးက စိတ်မကောင်းစွာ ရှင်းပြသည်။

သူမ မလေးရှားကိုရောက်သွားပြီး အမျိုးသားတစ်ဦးနှင့် လက်ထပ်ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း  လင်ယောက်ျား ဖြစ်သူတစ်ယောက်တည်း၏လုပ်စာကိုသာ စားသုံးနေရသဖြင့် သူမ၏သားနှင့်မိခင်ဖြစ်သူထံသို့ ပိုက်ဆံပြန်ပို့ရန်လည်း မလွယ်ကူခဲ့ချေ။

စားဝတ်နေရေးပြေလည်ရန်အလို့ငှာ နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အသက်စွန့်ကာသွားခဲ့သော်လည်း မိသားစုထံ ငွေလုံလောက်စွာပို့ပေးနိုင်ခြင်းမရှိသေးဘဲ ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် သားနှင့်မိခင်ဖြစ်သူမှာ သနားစဖွယ် ဖြစ်နေရသည်ဟု ပြောဆိုသည်။

မဆေးတာရာဘီ နည်းတူ နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် လက်ထပ်ရန် သွားရောက်ကြသည့် မွတ်ဆလင် အမျိုးသမီးများသည် ယခုနှစ်အတွင်းတွင် တဖြည်းဖြည်း များပြားလာနေသည်။ လမ်းခရီးတွင် အန္တရာယ်အသွယ်သွယ်ကြား အသက်စွန့်သွားလာနေရသော်လည်း ဟိုကိုရောက်လျှင် ရှေ့ရေးကောင်းစားမည်ဟု ယူဆကာ သွားလာနေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း စစ်တွေမြို့နယ်၊ နာဇီဒုက္ခသည်စခန်းတွင် နေသည့် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

“အိမ်မှာ မိဘတွေကိုယ်တိုင်က အသက် ၁၂၊ ၁၃ လောက်ဖြစ်တာနဲ့ အပြင်ထွက်ခွင့်၊ စာသင်ခွင့် မပေးတော့ဘူး။ အိမ်ထဲမှာနေရတော့ လွတ်လပ်ခွင့်မရှိဘူးလို့ ခံစားရတယ်။ သူတို့လည်း သွားချင်ကြတယ်၊ လုပ်ချင်ကြတယ်ဆိုတော့ ရတဲ့နည်းနဲ့ မလေးရှားကို သွားနေကြတယ်" ဟု ထွက်ခွာသွားကြသည့် အကြောင်းအရင်းကို သူက ဆိုသည်။

မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းမှ အမျိုးသမီးများသည် စခန်းအတွင်း နေထိုင်ချိန်တွင် အနေအစား ကျပ်တည်းမှု၊ ဆင်းရဲမှုများဖြင့် ကြုံတွေ့နေရသည်ဟု ပြောသည်။ ယင်းကြောင့် ရရာနည်းဖြင့် ပြည်ပနိုင်ငံများကို ထွက်ခွာနေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း အထက်ပါ မွတ်ဆလင်အမျိုးသမီးငယ်က ဒုက္ခသည်စခန်းထဲမှ ၁၀ ပေပတ်လည်သာသာရှိသည့် ၎င်း၏အိမ်ရှေ့ ကွပ်ပျစ်ပေါ်တွင် ထိုင်နေရင်း ပြောသည်။

တချို့ဆိုလျှင် ၎င်းတို့၏ မိဘများကိုယ်တိုင်က နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ပို့ဆောင်ပေးနေခြင်းဖြစ်ကြောင်းလည်း စစ်တွေမြို့နယ်မှ မွတ်ဆလင်ပညာတတ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

"သမီးတွေကိုကျတော့ လက်ထပ်ဖို့အတွက် မလေးရှားက လူတွေနဲ့ စေ့စပ်ထားတယ်။ ဒီက လူတွေနဲ့ ရတာထက် မလေးရှားက လူတွေနဲ့ ပေးစားလိုက်ရင် ဒီမှာထက် ပိုအဆင်ပြေမယ်ဆိုပြီး ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်၊ နှစ်ဆယ်ကျော်အရွယ်တွေက များသောအားဖြင့် သွားကြတယ်။ မိန်းကလေးတွေက အလုပ်လုပ်ဖို့သွားတာထက် အိမ်ထောင်ပြုဖို့ သွားကြတာများတယ်" ဟုပြောသည်။

ထိုသို့သော အခြေအနေများမှာ နှစ်ဉ် ပိုများလာသော်လည်း ဖြေရှင်းနိုင်သည့် နည်းလမ်းကိုတော့ ရှာမတွေ့သေးဟု လူမှုရေးလှုပ်ဆောင်နေသည့် အသိုင်းအဝိုင်းက ဆိုကြသည်။

မွတ်ဆလင်အမျိုးသမီးကြီးတစ်ဦးကလည်း "အိမ်ခြံမြေတွေ ရောင်းပြီးသွားကြတယ်။ ဟိုကိုရောက်လိုက်လား၊ မရောက်လိုက်လားလည်း မသိရဘူး။ လမ်းမှာ အခြေအနေအမျိုးမျိုးကြောင့် ဆုံးသွားရင် ခြံလည်းဆုံး၊ သမီးလည်းဆုံး ဖြစ်သွားပြီလေ။ အန်တီအနေနဲ့ကတော့ ဒီလိုမသေချာတဲ့လမ်းကြောင်းတွေကနေ မသွားစေချင်ဘူး" ဟု ပြောသည်။

မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များသည် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအကြာ သွားလာခွင့် ပိတ်ဆို့ခံရမှုနှင့်အတူ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းနည်းပါးမှုတို့ကြောင့် ဒုက္ခသည်စခန်းများထဲတွင် မျှော်လင့်ချက်မဲ့စွာ နေထိုင်နေကြရသည်။

စစ်တွေမြို့နယ်မှ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းများမှ ဒုက္ခသည်တစ်ဦးစီကို ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP)က တစ်လလျှင် ငွေကျပ် ၂၁၀၀၀ စီ ထောက်ပံ့ ပေးလျက်ရှိသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိတွင် ကုန်ဈေးနှုန်းအဆမတန်မြင့်တက်နေ၍ စားဝတ်နေရေးအတွက် ဖူလုံမှုမရှိဖြစ်နေသည့်အပြင် စခန်းပြင်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ရာတွင်လည်း အလုပ်အကိုင်ရှားပါးနေခြင်းကို မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များက ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်အများစုသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအကြာ ပညာသင်ယူရာတွင် ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှုများကို ခံထားခဲ့ရသဖြင့် အတန်းပညာ မသင်ယူနိုင်သူက များသည်။ ၎င်းတို့အတွက် အလုပ်အကိုင်ဆိုသည်မှာ ပန်းရံ၊ ကျွဲ၊ နွားကျောင်း၊ ဟင်း၊ ငါးရောင်း၊ ကူလီထမ်း၊ စားပွဲထိုး၊ ကောက်စိုက် စသည့်နေ့စားအလုပ်များသာ ရှိသည်။ အဆိုပါအလုပ်များသည်လည်း ရခိုင်ပြည်အတွင်း သွားလာခွင့်ကန့်သတ်မှုများ ယနေ့အချိန်အထိ ရှိနေသေး၍ လွတ်လပ်စွာ သွားလာလုပ်ကိုင်ခွင့် မရှိကြပေ။

အထူးသဖြင့် ဒုက္ခသည်စခန်းများမှ မွတ်ဆလင်များသည် ယင်းသို့ လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ကို ပိတ်ဆို့ခံထားရသည့်အတွက် ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ရောက်လျှင် အဆင်ပြေနိုးနိုးမျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံရမည်ကို သိလျက်နှင့် လူပွဲစားများမှတဆင့် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်းတို့မှ အထောက်အထားမဲ့ထွက်ခွာနေကြရခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ပြည်ပထွက်ခွာသူများတွင် အမျိုးသမီးများသာမက ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် မွတ်ဆလင်အမျိုးသားများလည်း အများဆုံးပါဝင်နေကြကြောင်း မွတ်ဆလင်အသိုင်းအဝိုင်းများမှ သိရသည်။

စားဝတ်နေရေးကျပ်တည်းမှုနှင့်အတူ ဘဝရပ်တည်ရေးအခက်အခဲဖြစ်လာသဖြင့် ဒုက္ခသည် စခန်းအတွင်းရှိ နေအိမ်များနှင့် ရိက္ခာစာအုပ်များကို ရောင်းချကာ တစ်ဘက်နိုင်ငံသို့ ပို့ပေးသည့် လူကုန်ကူးပွဲစားများထံ ချည်းကပ်လာကြသည်။ ပြည်ပထွက်ခွာလိုသူတစ်ဦးလျှင် ငွေကျပ်သိန်း ၄၀ မှ ၉၀ ကျော်ခန့် ပွဲစားများကို ပေးပြီး သွားနေကြရသည်ဟု စစ်တွေမြို့နယ်၊ သဲချောင်းမွတ်ဆလင် ဒုက္ခသည်စခန်းမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးထံမှ သိရသည်။

ထို့သို့ တရားမဝင် သွားရောက်ရာတွင်လည်း လမ်းခုလတ်တွင် ဖမ်းဆီးခံရမှုများရှိနေ၍ ပွဲစားများထံသို့ ပေးရသည့် ငွေကြေးများလည်း ဆုံးရှုံးကာ မိမိတို့ မူလနေထိုင်ရာဒုက္ခသည်စခန်းသို့ လက်ဗလာဖြင့် ပြန်လည်ရောက်ရှိလာကြသူမျာလည်း ရှိသည်။

သဲချောင်းမွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်း တာဝန်ရှိသူက "သွားတဲ့သူတွေက လမ်းတဝက်မှာ အဖမ်းခံရတယ်။ ပိုက်ဆံလည်း ဆုံးတယ်။ လိုရာခရီးကိုလည်း မရောက်ဘူး။ ထောင်လည်းကျတယ်။ ကိုယ့်နေရာကို ပြန်ရောက်တယ်။ သူတို့မှာ အရမ်းဆုံးရှုံးမှုတွေများတယ်။ ဒီကိစ္စမှာ လူပွဲစားတွေက မက်လုံးတွေပေး၊ စည်းရုံးပြီးခေါ်တာပါ။ လိုရာခရီးကိုရောက်သွားရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ လမ်းတဝက်မှာ အဖမ်းခံရတော့ အားလုံးဆုံးရှုံးသွားတယ်" ဟုပြောသည်။

ရခိုင်မှ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များသည် စခန်းအတွင်း စားဝတ်နေရေးအခက်အခဲများကြောင့် တစ်ဘက်နိုင်ငံများသို့ တရားမဝင်ထွက်ခွာကြရာတွင် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လအထိ ဖမ်းဆီးခံရသည့် မွတ်ဆလင်ပေါင်း ၂ ထောင်ကျော်ခန့်ရှိကြောင်း စစ်ကောင်စီ၏ မှတ်တမ်းများအရ သိရသည်။

ထိုသို့ထွက်ခွာကြသည့် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များသည် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီ စစ်ဆေးရေးဂိတ်များနှင့် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းတို့တွင် ဖမ်းဆီးခံနေရခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ ပြန်အပို့ခံရကာ လဝကအက်ဥပဒေဖြင့် အမှုဖွင့်အရေးယူခံရပြီး ထောင်ဒဏ်ကျခံနေရသည်များလည်းရှိကြောင်း သိရသည်။ ယင်းအပြင် လမ်းခုလတ်တွင် အစာရေစာပြတ် သေဆုံးသွားသည့် မွတ်ဆလင်များလည်း ရှိသည်ဟုလည်း သိရသည်။

စစ်တွေမြို့နယ်မှ မွတ်ဆလင်အမျိုးသားတစ်ဦးကလည်း "တစ်ချို့အဖမ်းမခံရဘဲ ရောက်သွားကြသူတွေလည်း ရှိသလို မရောက်ဘဲနဲ့ အဖမ်းခံရသူကများတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်နေတာတောင်မှ သွားကြတဲ့သူတွေက ဘယ်လိုပြောလဲဆိုရင် ဒီနေရာမှာနေတာထက်စာရင် သေတာကတောင် ပိုပြီးကောင်းမယ်ဆိုပြီး ပြောကြတယ်။ ဒီနေရာမှာ သွားလာခွင့်လည်းမရှိဘူး။ အခက်အခဲပေါင်းများစွာ၊ အနိုင်ကျင့်ခံရမှုပေါင်းများစွာခံရပါတယ်။ ဒီကြားထဲနေရင် သေရတာပဲ ကောင်းမယ်လို့ ပြောကြတယ်" ဟု ပြောသည်။

လွန်ခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းအတွင်းကလည်း ရသေ့တောင်မြို့နယ်၊ အနောက်ပြင်ကျေးရွာမှ မွတ်ဆလင် ၅၅ ဦးလိုက်ပါလာသည့် စက်လှေတစ်စီးသည် မလေးရှားနိုင်ငံသို့သွားရန် ထွက်ခွာလာစဉ် စစ်တွေ ပွိုင့်ကမ်းခြေအနီး ပင်လယ်ပြင်တွင် မိုးသက်လေပြင်းကျရောက်ခဲ့သဖြင့် စက်လှေနစ်မြုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လိုက်ပါလာသူများအနက် အမျိုးသမီးအလောင်းများအပါအဝင် အလောင်း ၁၃ လောင်းကို စစ်တွေမြို့အနီး ပင်လယ်ကမ်းခြေတွင် တွေ့ခဲ့ရပြီး နောက်ထပ် ၃၂ ဦးမှာ ပျောက်ဆုံးနေကြောင်း ၎င်းတို့၏ အလောင်းများကို ရှာဖွေနေကြသူများက ပြောသည်။

တစ်ဘက်တွင်လည်း စစ်ကောင်စီသည် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ကျောက်ဖြူမြို့နယ်နှင့် စစ်တွေမြို့နယ်ရှိ IDP Camp များမှ ဒုက္ခသည်အချို့ကို နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကတ်ပြား (National Verification Card-NVC) များ ထုတ်ပေးခဲ့သည်။ ယင်း NVC ကတ်ပြားများ ထုတ်ပေးထားသော်လည်း နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ရရန် လျှောက်ထားရာတွင် တစ်နှစ်မှ နှစ်နှစ်အထိ ကြာမြင့်တတ်သည်ဟု မွတ်ဆလင်များက ဆိုကြသည်။ NVC ကတ်ပြား ထုတ်ယူရာတွင်လည်း ဖြည့်စွက်ရသော အချက်အလက်များသည် ရခိုင်ရှိ မွတ်ဆလင်အတွက် အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အချက်အလက်များ ဖြစ်သည်ဟု သူတို့က ပြောသည်။

ရခိုင်မှ NVC ကတ်ပြားရရှိထားသော မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များသည် နိုင်ငံသားစိစစ်ရေး ကတ်ပြားရရှိထားသော်လည်း လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာနက ထုတ်ပေးသည့် ပုံစံ(၄) ရှိမှသာလျှင် ၎င်းတို့သတ်မှတ်ထားသည့် ရက်ပိုင်းအတွင်းတွင် သတ်မှတ်ထားသည့်မြို့ကို သွားခွင့်ရသည်။

ရခိုင်တွင် ၂ဝ၁၂ ခုနှစ်ကဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ပဋိပက္ခများကြောင့် စစ်တွေ၊ ကျောက်တော်၊ ပေါက်တော၊ မြေပုံနှင့် ကျောက်ဖြူမြို့တို့မှ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် သိန်းနှင့်ချီသည် ယင်းဒေသများရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် လက်ရှိအချိန်ထိ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအကြာ နေထိုင်နေကြရဆဲဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောဒေသတွင် ပဋိပက္ခများအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်က နယ်မြေရှင်းလင်းမှုတို့ကြောင့် ယင်းဒေသနေ မွတ်ဆလင်လူမျိုး ၇ သိန်း ၄ သောင်းကျော်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အသက်ရင်းကာ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ရသည်ဟု ကုလသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုသို့တစ်ဖက်နိုင်ငံသို့ရောက်ရှိနေသည့် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များကို နေရပ်ပြန်ခေါ်ယူရေးအတွက် စစ်ကောင်စီက ပိုင်းလော့ပရောဂျက်ဖြင့် စီစဉ်နေသည်။ ယင်းအစီအစဉ်သည် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှုရရှိရေးအတွက် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကာ မွတ်ဆလင်များအား အမှန်တကယ် လက်ခံလိုသည့် ဆန္ဒမဟုတ်ဘဲ ဟန်ပြသက်သက်သာ ဖြစ်ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)ပြောခွင့်ရသူ ဦးခိုင်သုခက ပြောဆိုထားသည်။

ဆန်းစစ်လေ့လာချက်အရ ရခိုင်ပြည်၏အခြေအနေသည် လက်ရှိကာလတွင် မွတ်ဆလင် ဒုက္ခသည်များအတွက် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲစေသော နေရပ်ပြန်ရေး ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ဦးမည် မဟုတ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNCHR)က တိုက်တွန်းထားသည်။

နေရပ်ပြန်လာမည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရောက် မွတ်ဆလင်များအတွက်ကို ထားဦး။ လက်ရှိ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်အများစုသည်လည်း အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးများဖြစ်သည့် လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်များကို ရခိုင်ပြည်အတွင်း ဆုံးရှုံးနေကြရဆဲဖြစ်သည်။ ထိုအခွင့်အရေးများကို ရရှိနိုင်ရန် သူတို့၏ အသက်ကိုစွန့်ရင်း နယ်မြေသစ်ရှာဖွေရေးအတွက် ဆက်လက် ထွက်ခွာနေကြရဦးမည်ဖြစ်သည်ဟု ၎င်းတို့က ပြောဆိုကြသည်။

(ပြီး)