မြေမြုပ်မိုင်းအန္တရာယ် အသိပညာပေး၍ စုပေါင်းကာကွယ်

ရေးသားသူ - မောင်ဘကြိုင်

ရခိုင်ဒေသမှာတော့ ယခင်က မြေမြုပ်မိုင်းအန္တရာယ်ဆိုတာ ကြားတောင် မကြားဖူးပါဘူး။ မကြားဖူးဆိုတာကလည်း စစ်ပွဲတွေက မရှိခဲ့ဘဲကိုး။ မိုင်းအန္တရာယ်၊ မိုင်းအသိပညာ ပေးမှုတွေကလည်း အရင်က လုံး၀မရှိဆို မရှိသလောက်ပါဘဲ။ ဒါကြောင့်လည်း မိုင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဗဟုသုတတွေ အတော် နည်းပါးခဲ့တယ်လို့ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်သူမှလည်း အဲဒီတုန်းက မြေမြုပ်မိုင်းအကြောင်းကို ပြောတာဆိုတာ ရေးသားတာတွေ ဆွေးနွေး အသိပညာပေးတာတွေ မရှိခဲ့ပါဘူး။  ၂၀၁၈ ရခိုင်မှာ တိုက်ပွဲတွေစဖြစ်လာတော့မှဘဲ နဖူးတွေ့ဒူးတွေ့  ​မိုင်းအန္တရာယ်ကို ရခိုင်ပြည်သူတွေ ကြုံလာကြရတာပါ။ အခုတော့ မိုင်းဆိုတာ ဘယ်လောက်ထိ အန္တရာယ် ကြီးမားတယ်ဆိုတာ လူတွေသတိမူ သိရှိလာကြပါပြီ။

အခုဆိုရင် မြေမြုပ်မိုင်း အန္တရာယ်က ရခိုင်မှာ အကြီးမားဆုံးပြသနာတစ်ခုလို့တောင် ပြောရမလိုဖြစ်နေပါပြီ။ မကြာခဏ လူတွေမိုင်းနင်းမိလို့ သေဆုံးတာတို့၊ ဒဏ်ရာရတို့ ရှိလာနေပြီလေ။ မင်းပြားမြို့ပေါ်မှာတောင် ရဲစခန်းက မိုင်းထောင်လို့  ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက်နေ့ကဘဲ မိုင်းထိပြီး လူတစ်ယောက် ခြေထောက်ဖြတ်လိုက်ရတယ်။ ဒီလ ၂၆ ရက်နေ့ကလည်း မင်းပြားမြို့ ကျိန်းတောင်က ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကို သွားစဉ်မှာ မိုင်းနင်းမိပြီး လူတစ်ယောက် ခြေထောက်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို ရခိုင်ပြည်သူတွေ မကြာခဏကြုံနေကြရတော့ ဒီမိုင်းအန္တရာယ်ကို လျော့တွက်လို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒီမိုင်းအန္တရာယ်ကို ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်လာပါတယ်။

ကာကွယ်မယ်ဆိုတော့ ဘယ်လို ကာကွယ် ကြမလဲပေါ့။ ဒီမိုင်းတွေကို မထောင်ဖို့ တားဆီးဖို့ရော ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။ နိုင်ငံတကာက မိုင်းတွေကို အသုံးမပြုဖို့ တားမြစ်နိုင်အောင် ကြိုးစားဆောင်ရွက်နေတာတွေတော့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့်  ကမ္ဘာမှာ အဆိုးဝါးဆုံးနဲ့ ရက်စက် ကြမ်းကြုတ်ဆုံး မြန်မာ့တပ်မတော်ကတော့ လိုက်နာမှု လုံး၀ မရှိပါဘူး။ လူတွေ သေချင်သေ၊ ထိချင်ထိ သူတို့ အလေးမထားပါဘူး။ သူတို့ရဲ့ စခန်းပတ်ဝန်းကျင်မှာသာမက စခန်းအနီးက လူတွေအသုံးပြုနေတဲ့ လမ်းတွေ၊ လယ်ကွင်းတွေ၊  ဥယာဉ်ခြံတွေမှာအစ သူတို့ ထောင်နေတာပါ။ ဒီလို မိုင်းတွေကို လွတ်လပ်စွာထောင်နိုင်ဖို့အတွက် မြန်မာအစိုးရဟာ ဒီကနေ့ထိ မြေမြုပ်မိုင်း  တားမြစ်ပိတ်ပင်ရေး စာချုပ်ကိုလည်း လက်မှတ်ရေးထိုးတာ မရှိသေးဘူးလို့ သိရပါတယ်။

၂ဝ၁၈ နိုဝင်ဘာလအထိ မြေမြှုပ်မိုင်းအသုံးပြုမှု တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်း သဘောတူစာချုပ်ကို ၁၆၂ နိုင်ငံက သဘောတူလက်ခံ (သို့မဟုတ်) လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ကြသလို နိုင်ငံပေါင်း ၁၂ဝ က ထပ်ဆင့်ပေါက်ကွဲစေတဲ့ လက်နက်ပစ္စည်းတွေ အသုံးပြုမှု တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်း သဘောတူစာချုပ်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုး (သို့) လက်ခံ ကျင့်သုံးခဲ့ကြပေမယ့်  မြန်မာနိုင်ငံကတော့ စာချုပ်နှစ်ခုလုံးမှာ လက်မှတ် ရေးထိုးထားခြင်းမရှိသေးဘူးလို့  ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ  ဂျနီဗာမြို့အခြေစိုက် မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် ထပ်ဆင့်ပေါက်ကွဲစေသော လက်နက်ပစ္စည်းများ စောင့်ကြည့် လေ့လာရေးအဖွဲ့ ( Landmine & Cluster Munition Monitor) က ပြောဆိုထားပါတယ်။ ၂ဝ၁၇ အတွင်းကဆိုရင် ကမ္ဘာပေါ်မှာ မြေမြှုပ်မိုင်း အသုံးပြုတဲ့ အစိုးရ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ဆိုလို့ မြန်မာ့တပ်မတော် တစ်ခုတည်းသာရှိတယ်လို့လည်း  အဲဒီအဖွဲ့က ပြောဆိုထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ မြို့နယ်ပေါင်း ၃၃၀ ရှိတဲ့အနက် ၁၆၈ မြို့နယ်မှာ မြေမြုပ်မိုင်း အန္တရာယ်ကြုံတွေ့နေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီအရေအတွက်ဟာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကထက် ၆၈ မြို့နယ်ထပ်တိုးလာတယ်လို့ အဲဒီအဖွဲ့ရဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။