ဂျွန်နသန်၊ နိရဉ္စရာ၊ စက်တင်ဘာ ၂၀/၂၀၂၄

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ စစ်တကောင်းတောင်တန်းနယ်၊ ခါကာဆိုရီခရိုင် (Khagrachhari) ခရိုင်တွင် မြေပြန့်က အခြေချလာသူများနှင့် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများအကြားခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခဲ့ရာမှ လူမျိုးစုများပိုင်ဆိုင်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် နေအိမ်အများအပြား မီးရှို့ခံရသည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ နာမည်ကြီး သတင်းစာတစ်စောင်ဖြစ်သည့် “Prothom Alo” ကသတင်းဖော်ပြသည်။

ကြာသပတေးနေ့တွင် ခါကာဆိုရီခရိုင်၊ ဒီဂျီနာလ (Dighinala)  မြို့နယ်တွင်ဘင်္ဂလီများနှင့် ဌာနေ တိုင်းရင်းသားများအကြားခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း၊ မြို့နယ်အတွင်းရှိ Larma Square ဧရိယာတွင် ညနေ ၅နာရီခန့်တွင် ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း၊ ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားမှုတစ်ကြိမ်တွင် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏အိမ်များနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အဆောက်အအုံများကို မီးရှို့ခဲ့၇ကြောင်း သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

အသက်၃၉ နှစ်အရွယ် ဘင်္ဂလီလူမျိုး  Mohammad Mamun အား ဗုဒ္ဓဟူးနေ့နံနက်ပိုင်းက ခါကာဆိုရီ မြို့ Noapara ဧရိယာတွင်မော်တော်ဆိုင်ကယ်တစ်စီး ခိုးယူခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ရိုက်နှက်ခံခဲ့ရကြောင်းဒေသခံများနှင့်ရဲသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောကြောင်း “Prothom Alo” ကဆိုသည်။

၎င်းလူငယ်အား ဒဏ်ရာပြင်းထန်၍ ဆေးရုံသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့၇ပြီးနောက်မြေပြန့်မှ အချေနေထိုင်လာသူ  ဘင်္ဂလီ ၃၀၀ ကျော်၄၀၀ ခန့်မှ ဆန္ဒပြခဲ့ရာမှ ဒီဂျီနာလ (Dighinala)တွင် နှစ်ဖက်ခိုက်ရန် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

၎င်းနောက်ဌာနေတိုင်းရင်းသားပိုင် နေအိမ်များနေအိမ် (၃ရ)လုံးနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစုများ မီးရှို့ ဖျက်ဆီးခံခဲ့၇သည်ဟု “Prothom Alo” ၏သတင်းတွင် ဖော်ပြသည်။

သို့သော်လည်း  အိန္ဒိယအခြေစိုက် Daijiworld သတင်းတွင် သက်ခေါ်  ချက္ကမလူမျိုးစုများ ပိုင်ဆိုင်သော နေအိမ်နှင့်ဈေးဆိုင်ပေါင်း(၁၀၀) ကျော် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့၇ကြောင် သတင်းဖော်ပြသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအရှေ့တောင်ပိုင်း၊စစ်တကောင်းတောင်တန်းဒေသ၊ ခါကာဆိုရီခရိုင်ရှိ ချက္ကမ (Chakma) ဌာနေတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏နေအိမ်များနှင့် ဈေးဆိုင်ပေါင်း (၁၀၀)ကျော် မီးရှို့ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်ဟုနယူးဒေလီအခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့၏ ထုတ်ဖော် ပြောဆိုချက်ကို ကိုးကားပြီး သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

နယူးဒေလီအခြေစိုက်လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖြစ်သည့် Rights and Risks Analysis Group (RRAG)မှဒါရိုက်တာဖြစ်သူ Suhas Chakma က ခါကာဆိုရီခရိုင်ရှိ Boalkhaliနှင့် Dighinala မြို့ တို့တွင် ချက္ကမာ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏ နေအိမ်များနှင့်ဈေးဆိုင်ပေါင်း (၁၀၀)ကျော်ကို မီးရှို့ခဲ့၇ပြီး ၎င်းတိုက်ခိုက်မှုများ မြေပြန့်မှ အခြေချနေထိုင်သူများဖြစ်သည့် ဘင်္ဂလီများမှပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

Dighinala ရှိ  တပ်စွဲထားသောဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစစ်သားများသည် အဆိုပါဖြစ်ရပ်အပေါ် ဝင်ရောက်ဟန့်တားခြင်း မပြုသော်လည်း ချက္ကမာ (သက်) လူမျိုး ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏နေအိမ်များနှင့် ဈေးဆိုင်များကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးသူများအား အားပေးအားမြောက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ၎င်းကစွပ်စွဲပြစ်တင်ခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ရှိတ်ဟာဆီနာအစိုးရပြုတ်ကျခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် တရားမဲ့မှုများ ပိုမိုကြီးစိုးလာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ယာယီအစိုးရ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ယူနွတ်သည် နိုင်ငံတွင်း လုံခြုံရေးအတွက် ပိုမိုကြီးမားသောအခွင့်အာဏာကို ကျင့်သုံးနိုင်သည့် တိုးချဲ့အာဏာများကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်ထံစက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်က ပေးအပ်ခဲ့သည်။

သို့သော်လည်းDighinala ရှိ ချက္ကမလူမျိုးစု၏ဆိုင်များနှင့် အိမ်များသည် စက်တင်ဘာ (၁၉)ရက်ကမီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း ခံခဲ့ရကြောင်း (RRAG) မှ ဒါရိုက်တာဖြစ်သူ SuhasChakma ကကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အကျိုးဆက်အနေဖြင့်သက္ကမလူမျိုးစုတို့သည့်Dighinala နယ်မြေမှ ထွက်ခွာသွားကြသည့်အတွက် ထိုဒေသတွင် ချက္ကမ (သက်) လူမျိုးစုမကျန်တော့ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက်ပြောဆိုသည်။

“ဒီဖြစ်စဉ်မှာအသေအပျောက်၊ ဒါမှမဟုတ် တခြားအကြမ်းဖက်မှုအသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ စောင့်ကြည့်နေတုန်းပါပဲ” ဟု ၄င်းက ပြောဆိုသည်။

၁၉၇၉ခုနှစ်မှ ၁၉၈၃ ခုနှစ်အထိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် သမ္မတအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့သည့်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး  ဇီယာရာမန်(Ziaur Rahman) သည်စစ်တကောင်းတောင်တန်းဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဌာနေတိုင်းရင်းသားလူဦးရေကို လူနည်းစုအဖြစ်သို့ လျှော့ချရန်အတွက် တရားမဝင် မွတ်ဆလင် အခြေချ နေထိုင်သူ(၅)သိန်းကို အဆိုပါဒေသတွင်နေရာချထားပေးခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုအခါ တရားမဝင် လွင်ပြင်အခြေချနေထိုင်သူ ဘင်္ဂလီများသည်အဆိုပါဒေသတွင် နေထိုင်သည့် စုစုပေါင်းလူဦးရေ၏ (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းကျော်ထိရှိလာသည်ဟု ဆိုသည်။

ဌာနေတိုင်းရင်းသားကျောင်းသားများသည်စက်တင်ဘာ(၁၈)ရက်က ချာဂရာချာရီ၌ ချီတက်ဆန္ဒပြပွဲ ကျင်းပခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများကို အသိအမှတ်ပြုရန်နှင့်မတူကွဲပြားမှုများအတွက် အာမခံချက် ပေးရန်တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

၎င်းတောင်းဆိုမှုအပြီး ယခုတိုက်ခိုက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟုDaijiworld သတင်းဌာနက  SuhasChakma ကို ကိုးကားပြီး သတင်းတွင် ဆက်လက် ဖော်ပြသည်။

"သမိုင်းမှာမကြုံစဖူးလောက်အောင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု ၄၀,၀၀၀လောက်ဟာ ချီတက်ပွဲမှာ ပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။အခုလိုစက်တင်ဘာ(၁၉)ရက်မှာ သက္ကမ မျိုးနွယ်စုတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်ခဲ့တာဟာ ချီတက်ပွဲပြုလုပ်ခဲ့တာကိုလက်တုန့်ပြန်ခဲ့တာဖြစ်တယ်” ဟု Suhas Chakma ကပြောကြားခဲ့သည်။

သက္ကမလူမျိုးစုများပိုင်ဆိုင်သည့်အိမ်များနှင့်ဆိုင်များ မီးလောင်ခံရချိန်တွင် ယူနွတ် အစိုးရ( ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်အစိုးရ) က လုံခြုံရေးနှင့် အကာအကွယ်များမပေးခဲ့ကြောင်း ၄င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာချက္ကမာ (ခေါ်) သက် တိုင်းရင်းသား များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအရှေ့တောင်ပိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ချင်းပြည်နယ်နှင့် ရခိုင် ပြည်နယ်၊အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ဒေသရှိ ပြည်နယ်များ တွင် အဓိက နေထိုင်ကြသည်ဟု သိ၇သည်။ Source/Prothom Alo (Bangladesh) and Daijiworld (India)