(ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် ပတ်သက်ပြီးလည်း အစီရင်ခံစာတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြ)

နွေနေ/နိရဉ္စရာ ဧပြီ ၅/၂၀၂၄

မြန်မာနိုင်ငံတွင်စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ပထမဆုံးအကြိမ် အစည်းအဝေးကို ကြာသပတေးနေ့ကကျင်းပခဲ့ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၏ ကတိအတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာအကူအညီများ ဆက်လက်ပေးအပ်သွားမည်ဟု သိ၇သည်။

ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီသည်၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် မြန်မာ့အရေးဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ်အားချမှတ်ခဲ့ပြီနောက်ပိုင်း ယခု ပထမဦးဆုံးအကြိမ်အစ ည်းအဝေးကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးသုံးနှစ်တာအတွင်း တစ်နေ့တခြား ကျယ်ပြန့်တိုးပွါးလာနေသော ပဋိပက္ခများကြောင့်တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ပြည်သူများနှင့် ဒေသတွင်း ရိုက်ခတ်လာမှုများကိုကုလသမဂ္ဂ ထိပ်တန်းအရာရှိ နှစ်ဦးက ယခုလုံခြုံရေးကောင်စီအစည်းအဝေးတွင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအထိကျယ်ပြန့်လာသော တိုက်ပွဲများကြောင့် ပြည်သူများမှာအခြေခံလိုအပ်ချက်များ ဆုံးရှုံးနေရပြီး လူ့အခွင့်အရေး နှင့် အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်များကိုအကြီးအကျယ်ထိခိုက်နစ်နာစေလျှက်ရှိကြောင်း ကုလ လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးခါလစ် ခီယာရီ ကပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာစစ်ကောင်စီတပ်၏လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးကျည်များပစ်ခတ်မှုကြောင့် သေဆုံးသူများ တစ်နေ့တခြား တိုးပွါးလာနေသည်ဟုလည်းခါလစ် ခီယာရီက ပြောသည်။

မြန်မာစစ်တပ်၏ခွဲခြားဆက်ဆံမှုမရှိဘဲ ဝေဟင်မှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် အဖွဲအစည်းသီးသီးမှအမြောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်မှုသတင်းများကြားတွင် အရပ်သားသေဆုံးမှုမှာ ဆက်လက် မြင့်တက် နေကြောင်းမစ္စတာ ခါလစ်က ဆိုသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာမြန်မာ့တပ်မတော်နှင့်  ခွဲထွက်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည့်  ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ အကြား တိုက်ပွဲတွေက မကြုံစဖူးပြင်းထန်တဲ့ အဆင့်ကို ရောက်ရှိနေပြီဟု ဆိုသည်။  ရက္ခိုင့်တပ်မတော်သည် ရခိုင်၏ အလယ်ပိုင်း နယ်မြေအများစုကိုထိန်းချုပ်ထားပြီး ကျန်ရှိနေသေးသည့် မြောက်ဘက်သို့ တိုးချဲ့ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟုလည်း ၎င်းက ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍မြန်မာစစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်မှုကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ မွတ်ဆလင်ရိုဟင်ကျော်တစ်သန်းကျော်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ရကြောင်း၊လက်ရှိအကျပ်အတည်းမှ ရုန်းထွက်ပြီး ရေရှည်ခိုင်မာသည့် လမ်းကြောင်းတစ်ခုတည်ဆောက်ရန် ရိုဟင်ဂျာ ပြဿနာ၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းကို မဖြစ်မနေ ရှာဖွေရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ အဖြေမရှာနိုင်ဘဲအပြစ်ရှိသူကို အပြစ်မပေးနိုင်သရွေ့အကြမ်းဖက်မှုသံသရာ လည်နေဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း ခါလစ် ခီယာရီကပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင်မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များ ကပ္ပလီပင်လယ် နှင့် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အတွင်း လှေဖြင့်ဖြတ်သန်းစဉ် သေဆုံးခြင်း နှင့် ပျောက်ဆုံးမှုများ တိုးပွါးနေခြင်းကို အလေးပေး ပြောကြားသွားခဲ့သည်။

ကုလလက်ထောက်အတွင်းရေးမှူး ခါလစ်က လက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်နေသော အကျပ်အတည်းများ ဖြေရှင်းရေးအတွက် မြန်မာပြည်သူတို့ ငြိမ်းချမ်းလွတ်လပ်စွာ လူ့အခွင့်အရေးကျင့်သုံးခွင့် ရရှိရန်လိုအပ်ပြီး စစ်တပ်၏ နိုင်ငံရေးဖိနှိပ်မှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများအဆုံးသတ်သွာရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆိုသည်။

“ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု နဲ့ ပဋိပက္ခမြင့်မားလာနေချိန်မှာရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ဦးတည်နေတဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အတွက်လည်း ကုလအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးက စိုးရိမ်နေပါတယ်” ဟုသူက ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

မစ္စတာခါလစ် ခီယာရီက မြန်မာပဋိပက္ခသည် အဓိက နယ်စပ်များကို ဖြတ်ကျော် ပျံ့နှံ့လာပြီး ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးကို အားပျော့စေကာဥပဒေစိုးမိုးမှု ပျက်စီးခြင်းနှင့်အတူတရားမဝင်စီးပွါးရေးလုပ်ငန်းများ ကြီးထွားစေခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည်ယခုအခါ ဘိန်းနှင့် မက်သာဖက်တမင်း မူးယစ်ဆေးဝါး အဓိကဖြန့်ဖြူးရာနေရာ ဖြစ်လာသလို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တရားမဝင် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုလုပ်ငန်းများ အလျင်အမြန်ကြီးထွားလာနေသည်ဟုဆိုသည်။

မစ္စတာခါလစ် ခီယာရီက ကုလသမဂ္ဂအနေနှင့် ပေးထားသည့်ကတိအတိုင်း မြန်မာပြည်သူတို့နှင့်တစ်သားတည်း စည်းလုံးညီညွတ်စွာ အကူအညီအထောက်အပံ့များ ဆက်လက်ပေးအပ်သွားမည်ဟုဆိုသည်။

ကုလသမဂ္ဂလူသားချင်းစာနာမှုရေးရာရုံးမှ Lise Doughten ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာရိုက်ခတ်မှုအခြေအနေမှာ သိသာစွာဆိုးရွားနေပြီး ကုလအနေဖြင့် အလွန်နက်ရှိုင်းစွာ စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်နေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

လက်ရှိအချိန်တွင်မြန်မာနိုင်ငံသား ၂.၈ သန်း နေရပ်စွန့်ခွါ ထွက်ပြေးနေ၇ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း၉၀% တိုးပွါးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီက စစ်မှုထမ်းဥပဒေပြဌာန်းပြီးနောက်ပိုင်းချိန်မှစ၍ပြည်သူတို့၏ နေ့စဉ်ဘ၀မှာ လုံခြုံမှုမရှိတော့ဟုဆိုသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လူဦးရေ၏လေးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိ လူပေါင်း ၁၂.၉သန်းမှာ အစာရေစာ မဖူလုံမှုနှင့်ရငိဆိုင်နေရပြီး ဆေးဝါးပြတ်တောက်မှု၊ ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးစနစ်ချို့ယွင်းပျက်စီးမှုများနှင့် ကြုံတွေ့နေ၇သည်ဟုဆိုသည်။

ကျောင်းနေရွယ်ကျောင်းသားသုံးပုံတစ်ပုံမှာ ယခုအခါ စာသင်ခန်းပြင်ပ ရောက်နေရသည်ဟုဆိုသည်။ တိုးပွါးလာနေသောအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများက အမျိုးသမီးနှင့်ကလေးများ အပေါ်ရိုက်ခတ်မှုရှိနေပြီး၄င်းတို့အနက် ၉.ရသန်းမှာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာအကူအညီများ လိုအပ်လျှက်ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။

လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာအကူအညီပေးရေး ခန့်မှန်းချေအရ ယခုနှစ်အတွင်း မြန်မာလူဦးရေ၁၈.၆ သန်း အကူအညီလိုအပ်လျှက်ရှိရာ ၂၀၂၁၊ ဖေဖော်ဝါရီလနောက်ပိုင်းအဆ ၂၀ တိုးပွါးလာသည်ဟု ဆိုသည်။ ref: news.un.org

(မှတ်ချက်။။ UN ၏ အစီရင်ခံစာပါအတိုင်းမူရင်းအာဘော်မပျက် ဘာသာပြန်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။)