နိရဥ္စရာ၊ဇန်နဝါရီ ၁၂/၂၀၂၃
၇ခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော် စစ်တွေ (Akyab)သည်ယနေ့ ဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်နေ့တွင် မြို့တည်နှစ် (၁၉၇) နှစ် ပြည့်မြောက်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။
စစ်တွေမြို့ကို အင်္ဂလိပ်မြို့ဝန်ပတ္တင် (Paton)၊ဒေသျှိတ် (Dickenson) တို့နှင့် ရခိုင်ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသော မင်းသားကြီးရွှေဘန်း၊ ဒေးဝန်းကြီးအောင်ကျော်ရွှီနှင့်မြို့သူကြီးအောင်ကျော်ဇံတို့က
ရခိုင်သက္ကရာဇ်၁၁၈၇ ခု တပို့တွဲလဆန်း ၅ ရက်၊ ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၈၂၆ ခု ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တည်ခဲ့သည်ဟု သိ၇သည်။
ပြီးခဲ့သည့်စစ်တွေမြို့တည်နှစ်များတွင် သာကီမဏ္ဍိုင်ရခိုင့်ယဉ်ကျေးမှု
ယခုနှစ်တွင်ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့သော်လည်
"ဒီနှစ်တော့ အစီအစဉ်မရှိလိုက်ပါဘူး။နှစ် (၂၀၀) ပြည့်မှာတော့ စစ်တွေမြို့ရဲ့အခြေနေအရပ်ရပ်ကိုစာအုပ်ထုတ်ဖို့အစီစဉ်ရှိပါတယ်။ ဆရာဦးအောင်လှသိန်းက ဦးဆောင်ပြီးလစဉ်လစဉ် စစ်တွေမြို့မှာရှိတဲ့အခြေအနေအား
အင်္ဂလိပ်တို့က ၇ခိုင်ပြည်ကို၁၈၂၄-ခုနှစ်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ယခင်မြို့တော်ဟောင်း မြောက်ဦးမြို့သည်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် အဆင်မပြေသဖြင့် တံငှာရွာအဆင့်ရှိ ယခုနေရာသို့ပြောင်းရွှေ့ပြီး စစ်တွေမြို့ကို တည်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သိ၇သည်။
တိုင်းတစ်ပါးသား အင်္ဂလိပ်တို့ အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်က စီးပွားရေးမြင့်မားခဲ့ပြီး ပညာရေးမှာ ထိပ်တန်းရောက်နေခဲ့သော ရခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော်စစ်တွေသည် မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး၇ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဗဟိုအစိုးရအုပ်ချုပ်သူများ၏ နိုင်ငံရေးအရ ခွဲခြားဖိနှိပ်အုပ်ချုပ်မှုကြောင့် ပြည်နယ်၏ စီးပွားရေးဆုတ်ယုတ်ကျဆင်းလာမှုနှင့် အတူ စစ်တွေမြို့၏ စီးပွားရေးသည်လည်း အဘက်ဘက်က ချွတ်ခြုံကျလာခဲ့၇သည်ဟု သိရှိ၇သည်။
၁၉၆၂ခုနှစ် စစ်အာဏာ သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ရခိုင်ပြည်နယ်၏စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးသည် အဘက်ဘက်က ပို၍ ချွတ်ခြုံကျခဲ့၇ကာ အဆင်းရဲဆုံးအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်ဟု ဒေသခံအတွင်း ရှေးမီနောက်မီလူကြီးများက ပြောကြားသည်။
"စစ်တွေမြို့ကြီး အခုမြို့တည်နှစ်၁၉၇ နှစ်ပြည့်မြောက်ခဲ့ပြီပေါ့နော်။ အဲ့အတွက်ဝမ်းသာပါတယ်။ ပြီးတော့စစ်တွေမြို့ကြီးကို အခုထက် ခေတ်မီစည်ပင်သာယာတဲ့ မြို့တစ်မြို့အနေနဲ့ဖြစ်လာစေချင်ပါတယ်။ အခုအခြေအနေကတစ်ခြားဒေသက မြိုကြီးတွေနဲ့စာရင် အဘက်ဘက်က ဆုတ်ယုတ်သွားတာကိုတွေ့ရတော့ အရမ်းစိတ်မကောင်းဖြစ်၇ပါတယ်"ဟုစစ်တွေမြို့၊ မိဇံရပ်ကွက်မှ မမီးချေက နိရဥ္စရာကို ပြောသည်။
ပိုက်ဆိပ်(မိဇံ) အဆင့်မှစတင်တည်ထောင်ခဲ့သော စစ်တွေမြို့သည် ယခုအခါ မောလိပ်၊ ရူပ၊ ပါဒလိတ်ချိတ်၊တရားသီးစု၊ ရွှေပြား၊ လမ်းမတော်၊ ရွာကြီး၊ နပူခံ၊ ဘောင်းဒွတ်သားစုစသည်ဖြင့် ပွားများလာကာ ၃၁ ရပ်ကွက်ထိ ရှိလာပြီဖြစ်သည်။
စစ်တွေမြို့သည် ၇ခိုင်တိုင်း၏ မြို့တော်၊ ထိုမှ ရခိုင်ပြည်နယ် မြို့တော်အဖြစ်ဆက်လက်တည်ရှိလာခဲ့ပြီး ၇ခိုင်တို့၏ ဂုဏ်ဆောင် ယဉ်ကျေးမှု ရိုးရာ ဓလေ့များကိုမပျောက်ပျက်အောင် ဖေါ်ထုတ်ထိန်းသိမ်းနေသည့် မြို့တစ်မြို့ ဖြစ်သည်။
သို့သော်လက်ရှိအချိန်တွင် စစ်တွေမြို့သည် ခိုးဆိုးလုယက်မှုများ ၊မူးယစ်ဆေးများသုံးစွဲမှုများအပြ
လှူရန်