ရခိုင်မှ ဆန်စပါး ပြည်မဘက်က ဝယ်လိုအားကောင်းနေ

နိရဉ္စရာ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅/၂၀၂၃

ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ဆန်စပါးများကို ပြည်မဘက်မှ ဈေးကောင်းပေး၍ ဝယ်လိုအားကောင်းနေသည်ဟု သတင်းရရှိသည်။

ထိုသို့ ဆန်စပါး ဝယ်လိုအားကောင်းနေခြင်းမှာ ဗမာပြည်မဘက်တွင်လည်း ယခုနှစ် စပါးအထွက်နုန်း ကျဆင်းခဲ့ပုံရကြောင်း  ရခိုင်မှဆန်စပါးလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက ပြောသည်။

“ဆန်ဈေးတက်ရတဲ့ အကြောင်းက နံပါတ်တစ် အချက်က ရခိုင်မှာ စပါးအထွက်နည်းတယ်။ စပါး အထွက်နည်းနေတဲ့ အချိန်မှာ  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကိုလည်း တန်ချိန် ၂၅၀၀ ရောင်းတယ်။ တခြား WFP ကလည်း ပုံမှန်ဝယ်နေကျရှိတယ်။ နောက်တစ်ခါ ဗမာပြည်ဘက်မှာလည်း ဆန်အထွက်လျော့တယ်လို့ ထင်တယ်။ အဲဒီဘက်ကလည်း ဈေးကောင်းပေးပြီးတော့ဝယ်တဲ့အတွက် ဆန်ထွက်ပေါက်တွေက များနေတယ်။”

 ရခိုင်တွင် ယခုနှစ်စပါးစိုက်ပျိုးရာသီတွင် အထွက်နူန်းလျော့ကျခဲ့၍ ဆန်စပါး တင်ပို့မှုကို ကောင်းစွာ မထိန်းချုပ်လျှင် လာမည့် မိုးရာသီတွင် ဆန်စပါးရှားပါးမှုနှင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်သည်ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောဆိုသည်။

 “ တစ်ဖက်မှာလည်း လယ်သမားတွေမှာ ၅၀% အထွက်လျော့တယ်။ ဝယ်လိုအားကောင်းနေတယ်။ ဒီနှစ်မှာက ရခိုင်ပြည်ကလူတွေ စားသုံးဖို့အတွက်က ပယ်ရင် သိပ်မထွက်ဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ကအတိုင်း ရောင်းနေမယ်ဆိုရင် အငတ်ဘေးဆိုက်သွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိတယ်။ ဒီအတိုင်းသွားနေမယ်ဆိုရင် မိုးလယ်လောက်ကနေ စပါး ရှားသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိတယ်။ ဆန် ၁ အိတ်ကို ၁ သိန်းကျော် လာနိုင်တယ်။ ဒီဟာက ပြောလို့မရနိုင်ဘူး။ ဆန်စျေးဆိုတာက ချက်ချင်းနဲ့ တစ်ရက်နှစ်ရက်မှာ ကျပ် ၁ သောင်းတက်သွားတာတွေရှိတယ်” ဟု ဆိုသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်က စပါးစိုက်ပျိုးချိန်တွင်  မိုးခေါင်ခြင်းကြောင့် စပါးပင်များ အပူလောင်ခြင်းနှင့် စီထရန် ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းအရှိန်ကြောင့် လေတိုက်၍ စပါးပင်လှဲခြင်း၊ စပါးခင်းထဲ ဆားငန်ရေ ဝင်ရောက်ခြင်းများရှိခဲ့၍ စပါးအထွက်နှုန်းကျဆင်းခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

ရခိုင်တစ်ပြည်နယ်လုံးမှာ စပါးအထွက်နှုန်းကျခဲ့ရသည့်အတွက်ကြောင့် တခြားနေရာများက ဈေးကောင်းပေးနေဝယ်နေခြင်းကို တာဝန်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်များအနေဖြင့် အထူးသတိထားစောင့်ကြည့်ရန် လိုအပ်သည်ဟု ရခိုင်ပြည်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သမား သမဂ္ဂမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက နိရဉ္စရာကိုပြောသည်။

“ဒီနှစ်မှာက ကျနော်တို့ မိုးခေါင်မှု၊ စီထရန်မုန်တိုင်းတွေကြောင့် အထွက်အားကျသွားတယ်ပေါ့။ အထွက်အား ကျသွားတဲ့ကြားထဲက ကျနော်တို့ အခုလို တခြားနေရာတွေကလည်း ဈေးကောင်းကောင်းနဲ့ ဝယ်ယူနေမယ်ဆိုရင် ဒီနှစ်နေပြီးတော့ ရခိုင်ဒေသ၏ ရိက္ခာအပိုင်းတွေကျတော့ နည်းနည်းလောက် စိုးရိမ်စရာကောင်းတယ်လို့ ကျနော်တို့မြင်ရပါတယ်။ ဒီလာမယ့် မိုးရာသီ ၈ လပိုင်း၊ ၉ လပိုင်းလောက်ဆိုရင် ဒီအတိုင်းဆိုရင် ကျနော်တို့ စပါးဆန်ဈေးကွက်တွေဟာ ပေါ်ဆန်းမွှေး တစ်အိတ်ကို သိန်းဂဏန်းအထိတောင် ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့အခြေအနေရှိပါတယ်။ အဲဒါကို ကျနော်တို့ တာဝန်ရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေအနေနဲ့ ရခိုင်ဒေသကို အထူးသတိထားစောင့်ကြည့်ရမယ့် အခြေအနေရှိပါတယ်” ဟုပြောသည်။

ထိုအပြင် ယခုကဲ့သို့ ဆန်စပါးများကို ပြည်မဘက်က ဈေးကောင်းပေးဝယ်ပြီး သင်္ဘောများဖြင့် တင်ပို့နေခြင်း၊ ဆန်ကုန်သည်များက ဆန်ဈေး တက်သည့်အချိန်တွင် ထုတ်ရောင်းရန် ဆန်စပါးများကို သိုလှောင်နေခြင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်သို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်များမှ မှောင်ခိုလမ်းကြောင်းမှ တင်ပို့ခြင်းတို့ကြောင့် ရခိုင်ပြည်တွင်း၌ ဆန်ရှားပါးမှုဖြစ်ကာ ဆူပူမှုများဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု သူကဆက်ပြောသည်။

“ဒီဟာကတော့ သတိထားရပါမယ်။ ကျနော်တို့ ဆန်ဆိုတာကနေပြီးတော့ လူတိုင်းအတွက် မရှိမဖြစ်တဲ့ ရိက္ခာတစ်ခု ဖြစ်တဲ့အခါမှာ ဒီလိုဆန်ကိုနေပြီးတော့ အလွန်တရာ ထိန်းကွပ်မှုမရှိဘဲ လွတ်ပေးလိုက်ပြီးတော့ ဆန်ရှားပါးသွားမယ် ဆိုလို့ရှိရင် ကျနော်တို့ နည်းနည်း ဆူဆူပူပူလေးတွေ ဖြစ်သွားနိုင်မယ်လို့ လောလောဆယ် အဲလို ယူဆလို့ရနိုင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ရခိုင်မှာ အရင်က   ဆန်ဈေးအလွန်တရာတက်လာရင်တော့ ဧရာဝတီဘက်၊ ပြည်မဘက်တွေက သင်္ဘောကြီးတွေနဲ့ ဝင်လာတယ်ဆိုရင် စစ်တွေမှာ ဆန်ဈေးနှုန်းတွေ ကျသွားတာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခု ပြည်မမှာ ဆန်စျေးတက်နေတော့ ဒီဘက်ကို ပြန်ပို့မှာက ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းနေတယ်။ နောက်ထပ် တိုက်ပွဲတွေဖြစ်လို့ လမ်းတွေ ပြန်ပိတ်တယ်ဆိုရင် ဒီတစ်ကြိမ် ရခိုင်မှာ အဓိက ရှားပါးမှာက ဆန်ဖြစ်မယ်။  နံပါတ်(၁) ဆန်အခက်အခဲ ဖြစ်လာမယ်။ ဒါကြောင့် ကိုယ်တို့ဘက်ကတော့ ပိုပြီး သတိထားဖို့ထားဖို့ လိုအပ်တာပေါ့နော်” ဟုပြောသည်။

ရခိုင်တွင် စပါးပေါ်ပြီး ၂ လအတွင်း စားသုံးမှုအများဆုံးဖြစ်သည့် ပေါ်ဆန်းမွှေးဆန်တစ်အိတ်ကို ကျပ် ၅ သောင်းမှ ၆ သောင်းကျော် ဝန်းကျင်အထိ ရှိခဲ့သော်လည်း ယခုတွင် ကျပ် ၇ သောင်းမှ ၈ သောင်းကျော်ဝန်းကျင်ထိ စျေးတက်လာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

 သီရိဒုံ(ဆန်ချေ) တစ်အိတ်ကို ယခင် ကျပ် ၄ သောင်းခွဲခန့်မှ ယခု ကျပ် ၆သောင်းခွဲဝန်းကျင်အထိ မြင့်တက်နေသည်ဟု သိရသည်။

ရခိုင်တစ်ပြည်နယ်လုံးတွင် ယခင်နှစ်က စပါးစိုက်ပျိုးခဲ့သည့် လယ်ဧကမှာ ၈ သိန်းခွဲကျော်ဟု ဆိုသော်လည်း စပါးလယ်ဧက ၆ သိန်းခန့်သာ ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့သည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

 ရာသီဥတုနှင့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် လယ်ဧက ၂ သိန်းကျော်မှာ ပျက်စီးခဲ့ရပြီး စပါးအထွက်နှုန်း ၅၀% မက ကျဆင်းသွားခဲ့ရသည်ဟု ရခိုင်ပြည်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သမား သမဂ္ဂမှ ကောက်ယူထားသော စာရင်းအရသိရသည်။

ထို့ကြောင့် ရခိုင်ပြည်တွင်းမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ၊ လယ်သမားများနှင့် ဆန်ကုန်သည်များ အနေဖြင့် ဆန်စပါးများကို ပြည်မနှင့် ပြည်ပဖက်သို့ ဈေးကောင်းပေး၍ ရောင်းချနေခြင်းများကို ရပ်တန့်ရန်လိုပြီး ရခိုင်ပြည်အခြေအနေကို နားလည်သဘောပေါက်ရန်လိုသည်ဟု ရခိုင်ပြည်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သမားသမဂ္ဂ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဦးက နိရဉ္စရာကိုပြောသည်။

“ ရခိုင်က တောင်သူတွေမှာ နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့ မြေဆီဈေးမြှင့်တက်မှု၊ စက်သုံးဆီစျေးမြှင့်တက်မှု၊  ငွေရေးကြေးရေးရှားမှု စတာတွေကို ရင်ဆိုင်ပြီး ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးခဲ့တယ်။  ဒီနှစ်စပါးစျေး နည်းနည်းတက်တော့ သူတို့အတွက် အသက်ရှုနည်းနည်းရှောင်တာပေါ့။ ဒါကိုလည်း နားလည်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီနှစ်ထွက်လာတဲ့ ရခိုင်ပြည်က ထွက်တဲ့စပါးတွေကို ရခိုင်ပြည်မှာ ဖူလုံအောင်၊ အပြင်ကိုမထုတ်ဖို့ ကျနော်တို့ အများကြီး သတိပေးနေရတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုရင် ကျနော်တို့မှာက အကုန်လုံးအတွက် လိုအပ်နေတာကိုး။ အထွက်နှုန်းကလည်း ၅၀% ကျဆင်းသွားတယ်။ ကျနော်တို့ ရခိုင်မှာရှိတဲ့ တောင်သူတွေကို မေတ္တာရပ်ခံချင်တာကတော့ အတတ်နိုင်ဆုံး ဆန်စပါးတွေကို အပြင်ကို မရောင်းချဖို့နဲ့ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းလုက်ကြဖို့ပါပဲ။  ဘယ်ဟာက ပိုအရေးကြီးသလဲဆိုတာ သဘောပေါက် နားလည်ဖို့လိုပါတယ်" ဟုပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ဆန်ဈေးများ တဟုန်ထိုးမြင့်တက်နေသည့်အတွက်ကြောင့် အခြေခံ လက်လုပ်လက်စားပြည်သူများသာမက ငွေကြေးကျပ်တည်းမှုများနှင့်ရင်ဆိုင်နေကြရသော အစိုးရ လစာစားဝန်ထမ်းများမှာပါ စားဝတ်နေရေး အခက်ကြုံနေရသည်ဟု သိရှိရသည်။