ရခိုင်ပြည်နယ် မြို့ရောတောပါမကျန်နေရာအများအပြားတွင် သောက်ရေကန်များရေခမ်းခြောက်၍ အခက်ခဲကြုံနေ

နိရဥ္စရာ၊ ဧပြီ ၂၄ / ၂၀၂၃

ရခိုင်ပြည်နယ်မှ မြို့တချို့အပါအဝင် ကျေးလက်ရွာအများအပြားတွင် ရေကန်များခမ်းခြောက်သွား၍ သောက်သုံးရေ အခက်ခဲကြုံနေရသည်ဟု ဒေသခံများက   နိရဥ္စရာ သတင်းဌာနသို့ ပြောဆိုသည်။

ရသေ့တောင်မြို့တွင်ဆိုလျှင် တောင်ရင်းတန်း၊ အရှေ့တောင်၊ အရှေ့မြောက်နှင့် ချောင်းဝရပ်ကွက်များရှိ မြို့နေလူထု ၂၁၀၀၀ ကျော်ကို နေ့စဉ်ရေပေးဝေခဲ့သည့် ကန်တော်ကြီးဆည်သည် ယခု ဧပြီလကုန်ပိုင်းတွင် ရေခမ်းခြောက်သွား၍ ရေပေးဝေမှုရပ်နားထားရကြောင်း မြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးနိုင်လင်းထက်က ပြောသည်။

"နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းမှာ မေနဲ့ဇွန်ရောက်ရင်တော့ ရေခမ်းခြောက်ပါတယ်။ ပူပြင်းရာသီရောက်တဲ့ အခါဆိုရင်တော့ ခမ်းပါတယ်။ ဒီနှစ်မှာတော့ ကျနော်တို့မှာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထက် မိုးရေချိန်လက်မ ၈၀ လောက်လျော့ကျခဲ့တော့ ရေစောစောခမ်းသွားပါတယ်" ဟု ပြောသည်။

ရသေ့တောင်မြို့ ကန်တော်ကြီးဆည်ရေကို မြို့ပေါ်လေးရပ်ကွက်သို့ တစ်နေ့လျှင်ရေဂါလံ တစ်သိန်းခန့်ပေးဝေခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် ကန်တော်ကြီးထဲ၌ မြို့နေလူထုအတွက် ၃ ရက်စာ ရေဂါလံ ၃ သိန်းခန့်သာကျန်တော့ကြောင်း သိရသည်။

ယင်းရေများမှာ ရေပိုက်လိုင်းသွယ်တန်းထားသည့်နေရာနှင့် ဝေးကွာလွန်းသည့်အတွက် ပေးဝေနိုင်ခြင်း မရှိကြောင်းလည်း ဦးနိုင်လင်းထက်က ဆက်ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ထိုကန်တော်ကြီးဆည်မှ ရေပေးဝေမှုရပ်တန့်ထား၍ မြို့နေလူထုမှ မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များရှိ မြေသားရေကန် ၁၁ ကန်မှ ရေများကို အလုအယက်ခပ်ယူသုံးစွဲနေရပြီး ထိုရေကန်များခမ်းခြောက်ကာ သောက်သုံးရေပြတ်လပ်မည်ကိုလည်း မြို့ခံများက စိုးရိမ်နေကြသည်။

အလားတူ မင်းပြားမြို့နေလူထု၏ သောက်သုံးရေအားထားရသည့် အလယ်ပိုင်းရပ်ကွက်ရှိ မင်းကန်နှင့် ပြည်တော်လှရေကန်များမှာလည်း လက်ရှိတွင် ရေလုံးဝခမ်းခြောက်သွားပြီဖြစ်၍ မြို့ခံများမှာ သောက်သုံးရေအခက်အခဲ ကြုံနေရသည်ဟု ပြောဆိုကြသည်။

အဆိုပါရေကန်များမှ ရေခမ်းခြောက်သွားသည့်အတွက် မြို့နယ်စည်ပင်က မင်းပြားမြို့ရှိ ဖလောင်းပြင်ဆည်မှ ရေကိုမြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များသို့ သွယ်တန်းပေးဝေနေသော်လည်း တချို့ရပ်ကွက်များမှာ ပေးဝေနေသည့် ​ရေရရှိမှု မရှိဘဲ သောက်သုံးရေကို ဝယ်ယူသုံးစွဲနေရကြောင်း မြို့ခံများက ပြောသည်။

ယင်းသို့ရေပေးဝေမှုမရရှိ၍ သောက်သုံးရေလီတာ ၁၀၀၀ ကို ကျပ် ၇၀၀၀ ငွေပေးကာ ဝယ်ယူသုံးစွဲနေရသည်မှာ တစ်လခန့်ကြာမြင့်နေပြီဟု မင်းပြားမြို့၊ ဥက္ကာပျံရပ်ကွက်မှ သက်ကြီးပိုင်းအမျိုးသားတစ်ဦးက ပြောသည်။

"ရေပေးဝေတာလည်း ကျန်တဲ့ရပ်ကွက်တွေရပြီးတော့ ကျနော်တို့ရပ်ကွက်ကမရပါဘူး။ သောက်သုံးရေကို လီတာ ၁၀၀၀ ကို ၇၀၀၀ ပေးပြီးဝယ်ယူသုံးနေရတာ အတော်ကြာပါပြီ။ အခက်အခဲရှိနေပါတယ်" ဟု ပြောသည်။

မင်းပြားဖလောင်းပြင်ဆည်မှ ရေပေးဝေမှုကို တခြားမြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များဖြစ်သည့် ပြည်တော်လှ၊ ပြည်တော်သာ၊ အလယ်ပိုင်းစျေး၊ ကမ်းနားလမ်းနှင့် လမ်းသစ်ပိုင်းများမှရရှိသော်လည်း ဥက္ကာပျံရပ်ကွက်တွင် မရရှိကြောင်း သူက ပြောသည်။

ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်ရှိ ဗန်းဗွီးကျေးရွာ၊ ကံသစ်ကျေးရွာ၊ အထက်မြတ်လှဲကျေးရွာနှင့် အခြားကျေးရွာအချို့တို့ရှိ သောက်သုံးရေကန်များမှာလည်း နွေရာသီမကျရောက်မီကပင် ရေခမ်းခြောက်သွားသလို ရေအနည်းငယ်ကျန်ရှိသည့်ကန်များမှာလည်း ရေများနောက်ကျိပြီး မသန့်ရှင်းသည့်အတွက် သောက်သုံးရအဆင်မပြေဖြစ်နေကြောင်း ကျေးရွာသားများက ပြောဆိုကြသည်။

အထက်မြတ်လှဲကျေးရွာတွင်ဆိုလျှင် ဘုန်းကြီးကျောင်းသောက်သုံးရေကန်မှာ ရေလုံးဝခမ်းခြောက်သွားပြီဖြစ်၍ ကျေးရွာတွင်းရှိ နောက်ထပ်ရေကန်တစ်ကန်ကို အထက်မြတ်လှဲကျေးရွာအပါအဝင် အထက်မြတ်လှဲစစ်ရှောင်စခန်းနှင့် ကံသစ်စစ်ရှောင်စခန်းများမှ စစ်ရှောင်များကပါ ခပ်ယူသုံးစွဲနေရကြောင်း စစ်ရှောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

"ဘုန်းကြီးကျောင်းထဲက ရေကန်က ခမ်းသွားပါပြီ။ ရေတစက်ကလေးမှ မကျန်အောင်ခမ်းသွားပါပြီ။ နောက် အထက်မြတ်လှဲမှာရှိတဲ့ကန်ကလည်း စစ်ရှောင်စခန်းတွေကလည်း ခပ်ပြီးသုံးနေရလို့ ရေနည်းလာပြီ။ အဲဒီကန်ကရေကလည်း မသန့်ပါဘူး။ ရေတွေက နောက်ကျိပြီး ရွှံရေတွေလိုပါပဲ" ဟု ပြောသည်။

ဗန်းဗွီးကျေးရွာရှိ ရေကန်များမှာလည်း စစ်ရှောင်စခန်းအပါအဝင် ကျေးရွာသားများက ခပ်ယူသုံးစွဲနေရသည့်အတွက် ရေကန်များခမ်းခြောက်နေပြီဟု ဗန်းဗွီးကျေးရွာမှ ကိုနီထွန်းက ပြောသည်။

အလားတူ ပေါက်တောမြို့နယ်၊ မြတဲကျေးရွာတွင်လည်း သောက်သုံးရေကန် ၄ ကန်စလုံး ခမ်းခြောက်နေ၍ လက်ယက်တွင်းတစ်ခုရှိရေများကို တန်းစီ၍ အချိန်ကြာမြင့်စွာခပ်ယူနေရပြီး ရေလည်းလောက်ငမှုမရှိဖြစ်နေ ကြောင်း ကျေးရွာသားတစ်ဦးက နိရဥ္စရာသို့ ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၏မြို့တော် စစ်တွေမြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များတွင်ဆိုလျှင်လည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကြက်ခြေနီကော်မတီ (ICRC)၏ အကူညီဖြင့် ပြုပြင်ခဲ့သည့် ရေကန် ၉ ကန်ထဲမှ ၅ ကန်မှာ ရေလုံးဝခမ်းခြောက်သွားပြီး ရေကျန်ရှိသည့် ကန်များမှာလည်း ရေညစ်နွမ်းမှုရှိသည့်အပြင် အလုအယက်ခပ်ယူနေကြရကြောင်း မြို့ခံများက ပြောသည်။

အဆိုပါ ရေကန် ၉ ကန်အနက် ရေလုံးဝခမ်းခြောက်သွားသည့် ကန် ၅ ကန်မှာ ဆင်ကူးလမ်းရေကန်၊ အုန်းတပင်ရေကန်၊ ဓညဝတီရေကန်၊ ရွာသာယာရေကန်နှင့် မင်းဒြားချိတ်ရေကန်တို့ဖြစ်သည်။

ရခိုင်တွင် နွေရာသီသောက်သုံးရှားပါးပြတ်လပ်မှုကြုံနေရသည့် ကျေးရွာများကို မည်သို့ကူညီဆောင်ရွက်ပေးရန်စီစဉ်ထားကြောင်း သိရှိလို၍ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဦးချစ်မောင်ထံ နိရဥ္စရာက ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာ ရေအမှန်တကယ်ရှားပါးပြတ်လပ်မှုဖြစ်ပေါ်နေသည့် ကျေးရွာများအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာမြို့နယ် ကျေးလက်ဦးစီးထံသို့ တင်ပြရန်နှင့် မြို့နယ်ကျေးလက်ဦးစီးဌာနမှ သောက်သုံးရေရှားပါးမှုဖြစ်ပေါ်ခြင်း ရှိ/မရှိကို စိစစ်ပြီး လိုအပ်ပါက အမြန်ဆုံးရေရရှိရေးဆောင်ရွက်ပေးလိမ့်မည်ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။

"ရေရှားတဲ့ပြဿနာကို မြို့နယ်ကျေးလက်ဦးစီးဆီကို တင်ပြကြပါလို့ပြောချင်ပါတယ်။ အမှန်တကယ်ရေရှားနေလားဆိုတာကို သက်ဆိုင်ရာမြို့နယ်ကျေးလက်ဦးစီးဌာနက စိစစ်ပြီး အမှန်တကယ်လိုအပ်နေတယ်ဆိုရင် ရေရရှိနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်ပေးသွားပါလိမ့်မယ်"ဟု ပြောသည်။

ရခိုင်မှာ ယမန်နှစ်မိုးရာသီက မိုးရွာသွန်းမှုနည်းပါးခြင်း(မိုးခေါင်ခြင်း)ကြောင့် ယခုနွေရာသီမကျရောက်ခင်ကပင် အများပြည်သူအားထားသုံးစွဲနေရသည့်ဆည်များ၊ သောက်သုံးရေကန်၊ ရေတွင်းများမှာ ခမ်းခြောက်သွားခြင်းဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှ ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်နေ့အထိ ရခိုင်တစ်ပြည်လုံးမိုးရွာသွန်းရက် မိုးရွာသွန်းရက် ၆၄ ရက်ရှိခဲ့သော်လည်း မိုးရေချိန် ၆၃.၉၉ လက်မသာရှိသည်ဟု မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၏ စာရင်းအရ သိရသည်။

အလားတူ ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်မှ ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်အထိ ၅၉ ရက်ရှိခဲ့ပြီး မိုးရေချိန် ၉၆ ဒသမ ၁၈ လက်မရှိခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

၂ဝ၂၁ ခုနှစ်ထက် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း မိုးရွာသွန်းမှု လျော့နည်းကျဆင်းခဲ့ကြောင်း မိုး/ဇလ၏တိုင်းထွာချက်များအရ သိရသည်။

ရခိုင်ဒေသတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော မိုးကြီးခြင်း၊ မိုးရေချိန်နည်းပါးခြင်း၊ ရေကြီးခြင်း၊ မြေပြိုခြင်းစသည့်ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုများမှာ သဘာဝသယံဇာများပျက်စီးဆုံးရှုံးလာပြီး သစ်တောပြုန်းတီးမှုကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ကိုင်နေသူ အမ်းမြို့ဒေသခံ ကိုမျိုးလွင်က သုံးသပ်သည်။

"အဓိကတော့ သစ်တောပြုန်းတီးမှုနဲ့လည်း ဆက်စပ်မှုရှိတယ်။ သစ်တောတွေပြုန်းတီးလာတဲ့အခါ ရွာချလိုက်တဲ့ မိုးတွေဟာ အခိုးအငွေ့အဖြစ်နဲ့ မိုးသီးပြန်မဖြစ်လာတော့ဘူး။ သစ်တောတွေရှိတဲ့အခါ မိုးရွာရင်လည်း အခိုးအငွေ့တွေက ပြန်ပြီး မိုးအဖြစ်ရွာတယ်။ နောက်တစ်ခုက ပင်လယ်ကလာတဲ့ မိုးရိပ်တွေကလည်း ရခိုင်ရိုးမမှာ သစ်တောကြီးတွေသိပ်မရှိတော့တဲ့အခါ မရပ်တော့ဘူး။ အဓိကတော့ သစ်တောပြုန်းတီးမှုနဲ့ အများကြီးဆိုင်တယ်လို့ပြောလို့ ရတယ်" ဟု ပြောဆိုသည်။

ရခိုင်တွင် ယခုနှစ် နွေရာသီမရောက်မီကပင် သောက်သုံးရေရှားပါးပြတ်လပ်မှုများဖြစ်ပေါ်ကာ ဒေသခံများမှာ သောက်သုံးရေကိုဝယ်ယူသုံးစွဲရခြင်းများရှိလာသလို ညစ်ပတ်နောက်ကျိနေသည့် ရေများကို သောက်သုံးနေကြရ၍ ဝမ်းရောဂါ၊ အရေပြားရောဂါများဖြစ်ပွားမှုလည်း ရှိလာနေသည်။ (NN-23)