မောင်တောတွင် ဆေးရုံပိတ်ထား၍ ကိုယ်ဝန်ဆောင် အမျိုးသမီးများနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ ဆေးဝါးကုသခွင့်မရဖြစ်နေ
(HIV ရောဂါဝေဒနာရှင်များမှာလည်း ART ဆေးမသောက်ရ၍ ကျန်းမာရေးဆိုရွားလာနေ)
နှင်းနွယ်နီ၊ နိရဥ္စရာ၊ မတ် ၂၉/၂၀၂၄
ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့တွင် စစ်ကောင်စီက ဆေးရုံကိုပိတ်လိုက်သည့်အတွက် ကိုယ်ဝန်ဆောင် အမျိုးသမီးများနှင့် ဒေသခံပြည်သူများမှာဆေးဝါးကုသခွင့်မရ၍ များစွာ အခက်ကြုံနေကြ၇ကြောင်း မောင်တောမြို့ခံများက ပြောကြသည်။
သန္ဓေအနေအထားမမှန်၍ ခွဲစိတ်မွေးဖွားရန်လိုအပ်သည့်ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများနှင့် ယခင်က ခွဲစိတ်မွေးဖွားဖူးသောကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများမှာ ဆေးရုံပိတ်ထားသည့်အတွက် ခွဲစိတ် မွေးဖွားရန်အခက်အခဲများရှိနေသည်ဟု သူနာပြုတစ်ဦးက ပြောသည်။
“OG တွေနဲ့ ဗိုက်ခွဲမွေးထားတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ။ဗိုက်ခွဲမွေးဖို့ အချိန်ကျခါနီးပြီ။ အဲဒီအချိန်မှာ သူတို့က ပုံမှန်အတိုင်းမွေးလို့မရဘူးလေ။ ဗိုက်ခွဲမမွေးဘဲ ပုံမှန်အတိုင်းမွေးမယ်ဆိုရင် အရင်တုန်းက ခွဲထားတဲ့ဗိုက်က ချုပ်ရာတွေက ပွင့်ထွက်မယ်။ အသက် ဆုံးရှုံးနိုင်တယ်” ဟုပြောသည်။
လက်ရှိတွင် မောင်တော ဆေးရုံမှ ဝန်ထမ်းတချို့မှာ မြို့ပေါ်မှ တိမ်းရှောင်သွားပြီးတချို့ သူနာပြုများမှာ မြို့ပေါ်တွင်နေ၍ နီးစပ်သူများကို ဆေးကုသပေးနေသော်လည်းခွဲစိတ်မည့်ကိစ္စများကိုမူ မပြုလုပ်နိုင်သဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများ များစွာအခက်အခဲရှိနေသည်ဟု သူကဆက်ပြောသည်။
မောင်တော မြို့ခံ တစ်ဦးက “ခုက နေမကောင်းဖြစ်ရင် ဆေးရုံလည်း မရှိဘူး။ဆေးခန်းလည်း မရှိဘူး။ ဆရာဝန်လည်း မရှိဘူး။ ဒီတော့ ဆေးဆိုင်တွေက စပ်ဆေးတွေဝယ်သောက်နေရတယ်။ ဆေးတွေကလည်း ဈေးကြီးတယ်။ လမ်းတွေပိတ်ထားတော့အကုန်ဈေးကြီးနေတာပေါ့” ဟု နိရဥ္စရာကို ပြောသည်။
မောင်တောတွင် ဆေးဝါးများရှားပါးနေ၍ အမျိုးသမီး အများစုမှာသားဆက်ခြားဆေး(ထိုးဆေးနှင့် သောက်ဆေး) များ ရှာမ၍ အခက်အခဲ ရှိနေကြသည်ဟု သူနာပြုက ဆိုသည်။
“အခုက ဒီပို(Depo) ၃ လခံ ထိုးဆေးတစ်လုံးတောင် ၃ သောင်း။ ဘင်္ဂလာက တစ်ခါဝင်ရင် ၇ လုံး၊ ၈ လုံးလောက်ပဲ။ ဒီပိုတစ်လုံးကို ၃ သောင်းနဲ့ရှာမ၇ဘူး” ဟုပြောသည်။
ထို့အပြင် HIV ရောဂါဝေဒနာရှင်များမှာ ဆေးရုံပိတ်လိုက်၍ သူတို့သောက်သုံးနေရသည့် ART ဆေးများကိုပြင်ပတွင်လည်း ဝယ်မရဖြစ်နေသည့်အတွက် ရောဂါအခြေအနေ ပိုမို ဆိုးရွား လာနိုင်သည်ဟုအမည်မဖော်လိုသူ HIV ဝေဒနာရှင် တစ်ဦးကပြောသည်။
“ကျနော် ART ဆေးကို သောက်နေတာ နှစ်ပေါင်း ၁၀ ကျော်လောက်ရှိပြီ။ အရင်တုန်းက ART ဆေးကို MSF က ၇ခဲ့ပေမဲ့၂၀၁၄ နောက်ပိုင်းလောက်မှာ သူတို့က ဆေးကို အစိုးရဆေးရုံကို လွှဲပေးလိုက်တယ်။ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ ဆေးရုံကပဲ ယူသောက်လာတာ။ ခု ဆေးရုံပိတ်လိုက်တော့ ဆေးမရလို့ကျနော် တစ်သက်လုံး ထိန်းသိမ်းလာတဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်ကို အသက်ဆက်ရှင်ဖို့အတွက်ဆေးဆိုင်တွေသွားမေး၊ နီးစပ်ရာတွေမေး၊ MSF တို့ဘာတို့ကိုသွားမေးခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ မ၇ခဲ့ဘူး” ဟုပြောသည်။
ယခုကဲ့သို့ စစ်ကောင်စီက ကုန်စည်စီးဆင်းမှုများကို ဖြတ်တောက်ပြီးဆေးရုံကို ပိတ်လိုက်ခြင်းမှာ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်နေခြင်းဖြစ်ကာ ပြည်သူကိုချောင်ပိတ်ပြီး သတ်ခြင်းနှင့်တူသည်ဟု မောင်တောမြို့ခံ အမျိုးသမီးငယ် တစ်ဦးကပြောသည်။
“အဓိက ဆေးဝါးပြတ်တောက်မှုကို လမ်းကြောင်းလေးဖွင့်ပေးတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်တွေဘက်က ဆေးလာလို့ရအောင် လုပ်ပေးစေချင်တယ်။ ကျမတို့ထင်တာက လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တယ်။ အကြမ်းဖက်မှုကို ပို့လို့ကျူးလွန်တယ်လို့ပဲကျမတို့ သတ်မှတ်တယ်။ ပြည်သူလူထုကို ချောင်ပိတ်ပြီး သတ်တာနဲ့ တူတူပဲ” ဟု ပြောသည်။
မောင်တောဆေးရုံမှ ဝန်ထမ်းများအားလုံးကို စစ်တွေတွင်တာဝန်ရွေ့ပြောင်းထမ်းဆောင်ရမည် ဟုဆိုကာ ဆေးရုံကို ပြီးခဲ့သည့် မတ်လ ၄ ရက်ကအပြီးတိုင် ပိတ်ခဲ့သော်လည်း မတ်လ ၉ ရက်တွင်မူ ဆေးရုံပြန်ဖွင့်မည်ဟုမြို့နယ်ထွေအုပ်က မြို့ပတ်ကြေညာခဲ့သော်လည်း ဝန်ထမ်းများမှာ ဆရာဝန်မရှိသည့်အတွက် ဆေးရုံကို မသွားရဲကြဟု အဆိုပါ သူနာပြုက ဆက်ပြောခဲ့သည်။
“ပြည်နယ်ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနက ဆရာဝန်တစ်ယောက်လောက်ရောက်မယ်ဆိုရင် မောင်တောက ဒေသခံတွေကတော့ သွားပြီးဆေးရုံကို ဆင်းပေးမယ်။ ဒါပေမဲ့အဲဒီဘက်က တစ်ယောက်မှ တာဝန်ယူပေးမယ့်သူ မရှိတော့ မသွားရဲကြဘူး။ဆရာဝန်ကြီးမရှိဘဲနဲ့လည်း သူနာပြုတွေ ဘာလုပ်လို့၇မလဲ”ဟုပြောသည်။
မောင်တောမြို့နယ်တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားလျှက်ရှိနေပြီးစစ်ကောင်စီသည် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုများကို ပိတ်ဆို့ထားကာ ပြည်သူများခရီးသွားလာခွင့်ကိုလည်း ပိတ်ပင်ထားသည့်အတွက် ဒေသခံများ များစွာအခက်အခဲဖြစ်နေ၇ကြောင်း ပြောကြသည်။ (ဓာတ်ပုံ- ပုံဟောင်းသာ)
လှူရန်