လူထက်နိုင်၊ သဉ္ဇာနွယ်၊ ဌေးဌေးအောင်၊ နိရဉ္စရာ၊ ဇန်နဝါရီ ၅/၂၀၂၅

ရခိုင်ပြည်မှ နေရာအတော်များများတွင် သောက်သုံးရေ မသန့်ရှင်းမှု၊ နေရာထိုင်ခင်း အဆင်မပြေမှု၊ ဆေးဝါးမလုံလောက်မှုတို့ကြောင့် အရေပြားရောဂါ ဖြစ်ပွားနေမှုဆက်လက်မြင့်တက်နေဆဲဖြစ်ပြီး အမြန်ဆုံးဆေဝါးကုသရန် လိုအပ်နေကြောင်း ဒေသခံအများအပြားက နိရဉ္စရာသတင်းဌာနသို့ ဆက်သွယ်ပြောကြားသည်။

သုံးရေမသန့်သည့်အပြင် ဆေးဝါးလုံးဝပြတ်လပ်နေသဖြင့်စစ်ဘေးရှောင်ထောင်နှင့်ချီပြီး အရေပြားရောဂါ ခံစားနေကြရကာ ထိုအထဲတွင် ပွေး၊ဝဲ၊ ခူနာအဖြစ်များနေကြောင်း၊ကူးစက်မှုများလည်းရှိနေကြောင်း သံတွဲဒေသခံအမျိုးသားတစ်ဦးက နိရဉ္စရာ ကိုပြောသည်။

" စလို့ဖြစ်တာက တိုက်ပွဲ‌ တွေကြားက အသက်လုပြီးထွက်ပြေးလာရတဲ့ အချိန်ကနေစပြီးဖြစ်တာ။ အခုအဖြစ်များနေတာက ပွေးတို့၊ဝဲတို့၊ခူနာရောဂါတွေဖြစ်နေတာ။အဲဒီရောဂါတွေက ကူးစက်တတ်တယ်။ ကုသဖို့ လိမ်းဖို့ ဆေးလုံးဝမရှိဘူး"ဟုပြောသည်။

စစ်ရှောင်များမှာ ဖြစ်ပွားနေသည့် ရောဂါများကို တိုင်းရင်းဆေးများဖြင့်ကုသနေသော်လည်း ပျောက်ကင်းမှုမရှိသဖြင့် အခြေအနေဆိုးဝါးလာနေပြီး ဆေးဝါးများအရေးပေါ်လိုအပ်လျက်ရှိသည်ဟု စစ်ရှောင်အရေးကူညီပေးနေသူ အမ်းဒေသခံအမျိုးးသားတစ်ဦးက နိရဉ္စရာ ကိုပြောသည်။

" တိုင်းရင်းဆေးနဲ့ကုသပေမယ့် တခဏပဲသက်သာတယ်။ပြီးရင်ပြန်ဖြစ်တယ်။ ဒီအနာတွေကို လိမ်းဖို့ကုဖို့ ဆေးဝါးတွေကိုသိရက်သားနဲ့ ဆေးက လုံးဝမရှိတာကဆိုးနေတယ်။ မကြည့်ရက်ဘူး ခံစားနေရတာတွေကို " ဟုပြောသည်။

ယင်းအပြင် စစ်ရှောင်စခန်းတွင် နေထိုင်သည့် စစ် ရှောင်များ အပါအဝင် ဒေသခံများမှာ တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းပြီးပိုးမွှား ရောဂါကာကွယ်သည့် ဆပ်ပြာများလည်း လိုအပ်နေသည်ဟု ရမ်းဗြဲဒေသခံ စစ်ရှောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးက နိရဉ္စရာ ကိုပြောသည်။

" စစ်ရှောင်တွေမှာ ရေချိုးရင်တောင် ဆပ်ပြာမတိုက်ရတဲ့ လူ တွေရှိတယ်။ ရောဂါကို ဆေးဝါးမလုံလောက်လို့မကုသနိုင်တဲ့အချိန်မှာ တစ်ကိုယ်‌ ရေသန့်ရှင်းမှုအပိုင်းလည်း အရမ်းအရေးကြီးတယ်" ဟုပြောသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လကတည်းကပင် အရေပြားရောဂါဖြစ်ပွားနေခြင်းဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင်တဖြည်းဖြည်းပွားများလာကာ ၅ ကျော်ခန့်ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ကျောက်တော်မြို့နယ်စစ်ဘေးရှောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

" ကိုယ်လက်တွေယားယံတော့ ကုတ်ရင်း အခုဆိုပိုပွားလာတာမကောင်းတော့ဘူး။ ဆေးခန်းတစ်ခါပြရင် သုံးသောင်းလောက်ကုန်တယ်။ သုံးလေးရက်နေရင်တစ်ခါ ဆေးခန်းပြရတယ်။ စားသောက်ရေးတောင်မနိုင်တာ အဆင်မပြေတဲ့ကြားကြ ပြရတာပေါ့လေ " ဟုပြောသည်။

အလားတူ နောက်ထပ် ၅ လသားအရွယ်ကလေးတစ်ဦးတွင်လည်း အရေးပြားယားယံမှု ဖြစ်ပွားနေခြင်းမှာ ၄ လကျော်ခန့်ကြာမြင့်ပြီဖြစ်၍ မိခင်တစ်ဦးအနေဖြင့် စိုးရိမ်ပူပင်မှုများရှိနေကြောင်း ဒေါ်မချေက နိရဉ္စရာကိုပြောသည်။

" ကလေးက တစ်ကိုယ်လုံးဖြစ်နေတာ။ ညဘက်ဆိုရင် ယားလို့နေမယ် ငိုတာလေ အိမ်နီးနားချင်းတွေကိုတောင် အားနာတယ်။ သူငယ်နာထင်လို့ မရှိတဲ့ကြားထဲက ဆေးခန်းသွားပြတာ သုံးခေါက်ရှိပြီ။ တစ်ခါပြရင် ပိုက်ဆံ ၈ သောင်း။ ဆေးခန်းမှာဆက်ပြဖို့အတွက် ပိုက်ဆံကလိုတယ်။ အခုတော့ ကံ့နဲ့အုန်းဆီလိမ်းပေးထားတယ် " ဟုပြောသည်။

ထို့အတူပြီးခဲ့သည့် ဧပြီလမှစတင်၍ ကိုယ်လက်ယားယံလာပြီး တဖြည်းဖြည်းပွားများလာကာ ဆေးဆိုင်များမှ လိမ်းဆေး၊ သောက်ဆေးများဖြင့် ကုသနေသော်လည်း ပျောက်ကင်းမှုမရှိသေးဟုလည်း စစ်တွေမြို့နယ်မှ စစ်ဘေးရှောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးဖြစ်သူ ဒေါ်မခင်အေးက နိရဉ္စရာသတင်းဌာနကိုပြောသည်။

" တကယ်တော့ ဆေးခန်းတွေမှာပြကြည့်ချင်တယ်။ ပြီးရင် ဒီလိုမျိုးအနာတွေက ပိုးသတ်ဆေးတို့ထိုးမှ အဆင်ပြေမယ်ပြောကြတယ်။ တချို့တွေက ဒီလိုဖြစ်တာကိုကောင်းတဲ့နေရာတွေညွှန်ပေးတယ်။ ပိုက်ဆံမရှိတော့ လမ်းစရိတ်ရော၊ ဆေးစရိတ်ရောမတတ်နိုင်တော့ မသွားရဘူးပေါ့ " ဟုပြောသည်။

ကျောက်တော်မြို့ရှိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် ထိုသို့ အရေပြားရောဂါဖြစ်ပွားနေခြင်းမှာ အသက်အရွယ်အားဖြင့် ၅ လသားအရွယ်မှ သက်ကြီးအထိဖြစ်ပွားနေသည်။စစ်ဘေးရှောင်တစ်ခုလျှင် နှစ်ပုံတစ်ပုံခန့် ၎င်းရောဂါများခံစားနေရသည်ဟု သိရသည်။

စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် ဆေးဝါးမလုံလောက်မှုနှင့် အဓိကနေရာဒေသ မသန့်ရှင်းမှုများလည်း ဖြစ်ပွားနေကြောင်း စစ်ဘေးရှောင်တစ်ဦးကပြောသည်။

" အဓိက မသန့်ရှင်းတဲ့လေကိုရှုရတယ်။ နေထိုင်ရတာကလည်း အများအားဖြင့်ရောထွေးပြီးနေရတာလေ။ မိလ္လာကိစ္စ၊ ရေချိုးတာ၊ အဝတ်လျှော်တာတွေက အများသုံးနေတော့မသန့်ရှင်းဘူးပေါ့ " ဟုပြောသည်။ထို့အတွက်ကြောင့် ၎င်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် ဆေးဝါးများလိုအပ်နေသလို ကျန်းမာရေးအသိပညာပေး ဟောပြောချက်များလည်း လိုအပ်နေကြောင်း စစ်ဘေးရှောင်များကပြောသည်။

မောင်တောဒေသခံတစ်ယောက်က“သောက်သုံးရေအခက်အခဲကြောင့်ဝမ်းရောဂါနဲ့ အရေပြား ရောဂါတွေဖြစ်နေကြတယ်၊နွားတွေကျွဲတွေလည်းရေတိုက်ဖို့ခက်ခဲနေပါတယ်” ဟုပြောသည်။

မောင်တောမြို့ကျေးရွာအများစုတွင်ရေကန်များခမ်းခြောက်နေပြီးသုံးရေများကိုသောက်ရေအဖြစ်အသုံးပြုနေကြရသောကြောင့် ဝမ်းရောများအပြင်အရေပြားရောဂါများပါဖြစ်ပွားနေကြောင်းဒေသခံများကဆိုသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊မောင်တောမြို့ရှိရပ်ရွာတချို့တွင်သောက်သုံးရေအခက်အခဲကြုံတွေ့နေရကြောင်းဒေသခံများထံမှသိရသည်။

မောင်တောမြို့နယ်ရှိခမောင်းဆိပ်၊ကြောင်နဖေ၊မီးတိုက်၊သက်ကိုင်းညှာ၊သုပဏ္ဏက၊ဘောင်း၊သစ်တုံးနားခွဆုံ၊တမန်းသား၊ရီနောက်ငါးသားစရေရပ်ကျေးရွာများတွင်ကျေးရွာသားများသည်သောက်သုံးရေအခက်အခဲကြောင့်ဒေသခံများအခက်အခဲဖြစ်နေသည့်အပြင် သောက်သုံးရေမသန့်ရှင်းသောကြောင့်ဝမ်းရောဂါနှင့်အရောပြားရောဂါများပါဖြစ်ပွားနေကြောင်းသိရသည်။

ထို့အပြင်သံတွဲမြို့နယ်၊ငပလီ၊လင်းသာ၊မြပြင်၊ဂျိတ္တော ကျေးရွာတို့တွင်အရေပြားရောဂါ ဖြစ်ပွားနေကြောင်းဒေသခံများထံမှသိရသည်။

ကလေးအပါအဝင်အရေပြားရောဂါဖြစ်ပွားနေသူ၂၀၀ကျော်အထိရှိနေကြောင်းနှင့်ရေမသန့်ရှင်းသောကြောင့်အရေပြားရောဂါဖြစ်ပွားနေမှုသည်ကြာလာပါကပိုမိုဆိုးဝါးလာကြောင်းဒေသခံတို့ကဆိုသည်။

သံတွဲမြို့နယ်တွင်စစ်ဘေးရှောင် ၂ သောင်းကျော်ရှိကြောင်းသိရသည်။

လက်ရှိတွင်သံတွဲ၊ ဂွ၊ တောင်ကုတ်၊အမ်းနှင့် ရမ်းဗြဲ စသည့် မြို့နယ်များမှ ဒေသခံနှင့်စစ်ရှောင်များမှာ အဆိုပါ ရောဂါများခံစားနေကြရကြောင်း ဒေသခံများကပြောသည်။

ပုံ - လက်ရှိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် အရေပြားရောဂါဖြစ်ပွားနေသူများအား တွေ့ရစဥ်။

ဂျွန်နသန်