(ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခု၏ ခေါင်းဆောင်များကို ICC က ပထမဆုံးအကြိမ် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်)

ဂျွန်နသန်၊ နိရဉ္စရာ၊ နိုဝင်ဘာ ၂၂/၂၀၂၄

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟု နှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်းဂါးလန့်တို့ကို ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံးတရားရုံးဖြစ်သည့် ICC က နိုဝင်ဘာ(၂၁)ရက်တွင် ဖမ်း၀ရမ်းထုတ်လိုက်ကြောင်း သိရသည်။

အစ္စရေးတို့က ဂါဇာကိုစစ်ဆင်ရေးအတွင်း လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့်ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် စစ်ရာဇ၀တ်မှုများဖြင့် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရန် တညီတညွတ်တည်း ခွင့်ပြုလိုက်ခြင်းသည် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခု၏ ခေါင်းဆောင်များကို ICC က ပထမဆုံးအကြိမ် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် အနောက်နိုင်ငံကြီးများ၏ မဟာမိတ်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို ပထမဆုံး အကြိမ်ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခြင်းအဖြစ်လည်းမှတ်တမ်း၀င်သွားခဲ့သည်။

အစ္စရေး၏ စစ်ဆင်ရေးအတွင်းဂါဇာတွင် သေဆုံးခဲ့ရသူ ဦးရေသည် (၄၄,၀၀၀) ကျော်သွားပြီဖြစ်ပြီး သေဆုံးသူများ၏ ထက်ဝက်ကျော်မှာ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးငယ်များဖြစ်သည်ဟု ဒေသဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး အာဏာပိုင်များ၏ အဆိုအရ၊ နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်တရားရုံး(ICC)၏ အရေးယူဆောင်ရွက်မှု ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

သို့ရာတွင်အဆိုပါ အရေအတွက်သည် အရပ်သားနှင့် တိုက်ပွဲအတွင်းကျဆုံးသူများ ဆိုသည်မှာ မကွဲပြားပေ။

နေတန်ယာဟုနှင့် ဂါးလန့် တို့နှစ်ဦးစလုံးသည် ICC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၀ ကျော်ပါ၀င်သည့်၊ မည်သည့်နိုင်ငံကိုမဆို ခရီးသွားပါက ဖမ်းဆီးခြင်းခံရမည်ဖြစ်သည်။

ထို့အတူ ဟားမတ်စ် စစ်ခေါင်းဆောင် Mohammad Deif ကို လည်း ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားပြီး ၎င်းသေဆုံးမှုကို အတည်မပြုနိုင်သေးကြောင်း သိရသည်။

ICC ၏ ဖမ်း၀ရမ်းထုတ်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး “အဓိပ္ပါယ်မဲ့ မှားယွင်းသော ဆုံးဖြတ်ချက် များကို စက်ဆုပ်ရွံရှာသည်” ဟု နေတန်ယာဟုကပြောကြားခဲ့သည်။

၎င်း၏ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးမှ ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင်၎င်းက “ဂါဇာကမ်းမြောင်တွင် အစ္စရေးတို့ ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ပွဲမှလွဲ၍ ဘာမျှမရှိ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟု၊ အစ္စရေးကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်းဖြစ်သူဂါးလန့် နှင့်ဟားမတ်စ် စစ်ခေါင်းဆောင် တို့သည် ဂါဇာတွင်စစ်ပွဲ အတွင်း လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် စစ်ရာဇ၀တ်မှုများဖြင့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း စစ်ရာဇ၀တ်တရားရုံးဖြစ်သည့်(ICC) က နိုဝင်ဘာ(၂၁)ရက် တွင် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်စဉ် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များအကြား သဘောထား ထင်မြင်ချက်များအမျိုးမျိုးကွဲထွက်သွားခဲ့သည်။

ICC က ၄င်းတို့အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြီး နာရီပိုင်းအတွင်းမှာပင် ဥရောပရှိတာ၀န်ရှိသူများက ICC၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို နာခံဖို့ ပြင်ဆင်ထားပါကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

သို့ရာတွင်အမေရိကန်လွှတ်တော်အမတ်များကမူ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်ဆန့်ကျင်ပြီးတရားရုံးကို အရေးယူပိတ်ဆို့ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

EU မှမကြာမီ ထွက်ခွာရတော့မည့်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အကြီးအကဲ Josep Borrell က ဆုံးဖြတ်ချက်သည် နိုင်ငံရေးအရမဟုတ်ဘဲ တရားရုံးတစ်ခုမှ ချမှတ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ပြီး လေးစားလိုက်နာသင့်ပြီး ၊ ယခုဆုံးဖြတ်ချက်သည် EU အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးအပါအဝင်၊ ရောမဥပဒေပါ နိုင်ငံအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

နယ်သာလန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Caspar Veldkamp က ၎င်း၏နိုင်ငံသည် ဖမ်းဝရမ်းများအတိုင်း လုပ်ဆောင်ရန် ပြင်ဆင်ထားကြောင်း ဒတ်ခ်ျသတင်းဌာန ANP က ဖော်ပြခဲ့သည်။

အိုင်ယာလန်ဝန်ကြီးချုပ် ဆိုင်မွန် ဟာရစ်က “အိုင်ယာလန်သည် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်ခုံရုံး၏ အခန်းကဏ္ဍကို လေးစားပါသည်။

၎င်း၏အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကူညီပေးနိုင်သည့် အနေအထားရှိကြောင်း၊ မည်သူမဆို ယခုချက်ချင်း လုပ်ဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်” ဟုဆိုသည်။

"ကျွန်ုပ်တို့သည် ICC ကို ထောက်ခံပါသည်။ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏မဟာမိတ်များနှင့်အတူ မည်သို့လုပ်ဆောင်ရမည်နှင့်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မည်သို့အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရမည်ကို အတူတကွ အကဲဖြတ်ပါမည်” ဟုအီတလီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီယို တာဂျနီကေပြာဆိုခဲ့သည်။

ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Christophe Lemoine က "ICC စည်းမျဉ်းများနှင့်အညီ" ဖြစ်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာပါက ပြင်သစ်အနေဖြင့် ထိုခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဆီးမည်လောဟု ဆိုသည့် အပေါ် တုံ့ပြန်ပြောဆိုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

“ဒါဟာ ရှုပ်ထွေးလွန်းတဲ့အချက်ပဲ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ဆွီဒင်နှင့် နော်ဝေ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှစ်ဦးစလုံးက တရားရုံးကို ယုံကြည်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ကြသော်လည်း ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရန် အနေအထားရှိမရှိကို အတိအလင်း ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။

အီးယူနိုင်ငံများနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပါတီနှစ်ဖက်စလုံးမှ ခေါင်းဆောင်များက ICC၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။

ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရန် ကနဦးတောင်းဆိုမှုကို လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချခဲ့သည့် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်၏ အစိုးရအဖွဲ့ကလည်းယခု ICC၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကို “အခြေခံအားဖြင့် ပယ်ချသည်” ဟု အိမ်ဖြူတော် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက The Times of Israel သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

၀န်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟုနှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်း ဂါးလန့် တို့သည် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီများကို ကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုကို စစ်ပွဲနည်းလမ်းအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အစ္စရေးသည် ဂါဇာရှိ ဟားမတ်စ်တို့ကိုစစ်ဆင်ရေးကာလအတွင်းအရပ်သားများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ICC ၏ထုတ် ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ Source/ AP/Times of Israel

#မြောက်ဦး