(ဂျေတီ ရေးသည်)

နိရဉ္စရာ၊ ဒီဇင်ဘာ ၃၀/၂၀၂၄

၂၀၂၄ ခုနှစ် သည် မကြာမီအချိန်အတွင်းကုန်ဆုံးတော့မည်ဖြစ်သည်။ထိုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာကို တုန်လှုပ်စေခဲ့သည့် ထိပ်တန်း ဖြစ်ရပ်ကြီးများစွာရှိသည်။ စူပါပါဝါ အမေရိကန်နှင့်ရုရှားတို့အပါအ၀င် ကမ္ဘာတစ်လွှားစံချိန်တင်ကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲများ၊ AA အပါအ၀င် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များနှင့်စစ်တပ်အကြားအဟုန်မြင့်နေသည့်မြန်မာပြည်တွင်းစစ်၊တတိယကမ္ဘာစစ်ဆီ ဦးတည်တော့ မည်လားဆိုပြီးရင်တထိတ်ထိတ်နှင့်စောင့်ကြည့်ခဲ့ရသည် ယူကရိန်း-ရုရှားစစ်ပွဲ ၊ ကုလသမဂ္ဂစင်မြင့်မှာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ပွဲဆူနေခဲ့ရသည့် အစ္စရေးနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ပဋိပက္ခ၊ စသည့်အဆုံးသတ်သွားခြင်းမရှိသေးသည့် ကမ္ဘာ့စင်မြင့်ထက်က လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ(သို့မဟုတ်)စစ်ပွဲများ။တရုတ်-ထိုင်၀မ် နှင့် အာရှဖစိဖိတ်၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊အပါအ၀င်ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး တင်းမာမှုများ။ဆီးရီးယားအဏာရှင် အာဆတ်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် က ရှိတ်ဟာဆီနာ တို့၏ ပြည်တွင်းမှ ထွက်ပြေးရခန်း၊ တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ၏ အာဏာအလွဲသုံးမှုနှင့်စစ်အုပ်ချုပ်ရေးလှိုင်းဂယက်။မြန်မာအပါအ၀င်ကမ္ဘာတစ်လွှား မုန်တိုင်းဘေး၊ရေကြီး ရေလျှံမှုများ ၊ လူ(၂၀၀၀)ကျော်အသက်ရှင်လျက် မြေအောက်နစ်မြုပ်ခဲ့ရသည့် ပါပူဝါနယူးဂီနီ မြေပြိုမှုများ၊ဂျပန်ငလျင်၊အင်ဒို မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုစသည့်ကမ္ဘာကြီးကို တုန်လှုပ်စေသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ၊အပူဆုံးနှစ်အဖြစ် စံချိန်တင်ခဲ့ပြီးလူအသက်ပေါင်းများစွာ နှင့် ဒေါ်လာဘီလီယံချီပြီး ဂျီဒီပီ များစွာထိုခိုက်ခဲ့ရသည်အထိပြင်းထန်ခဲ့သော သဘာ၀ ကပ်ဘေးများ။ဤသည်မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းခေါင်းကြီးပိုင်းသတင်းများအဖြစ်ဖော်ပြခြင်းခံရသည့် ထူးထူးခြားခြားအဖြစ်အပျက်များပင်ဖြစ်သည်။ထိုဖြစ်ရပ်များသည် ဖျောက်ဖျက်၍မရနိုင်သောသမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ်ထင်ကျန်ရစ်ခဲ့မည်ဖြစ်သည်။ထိုဖြစ်ရပ်များမှ အထင်ရှားဆုံးကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းအဖြစ်အပျက် (၈) ခုကို ကောက်နှုတ်ဖော်ပြလိုပါသည်။

၁။ အမေရိကန်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ (သို့မဟုတ်)ထရမ့်၏ တစ်ကျော့ပြန် အိမ်ဖြူတော်ခရီး

ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းဖြစ်ရပ်များကို ထုတ်နှုတ်ဖော်ပြရာတွင် ကမ္ဘာ့စူပါ ပါဝါကြီး အမေရိကန်ကို ချန်လှပ်ထားခဲ့၍မရပေ။အထူးသဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးက စောင့်ကြည့်ခဲ့ရသည့် (၄)နှစ်ကြာမှ တစ်ကြိမ် မြင်တွေ့ခွင့်ရသည့် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်သည်။၂၀၂၄ တစ်နှစ်တာအတွင်းနိုင်ငံ ပေါင်း (ခန့်မှန်းခြေ(၈၀)ခန့် ) များစွာရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပခဲ့ပြီးစံချိန်တင်အများဆုံးနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းတွင် ကမ္ဘာ့စူပါဝါများဖြစ်ကြသည့် အမေရိကန်၊ ရုရှားအပါအ၀င်၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဘရာဇီး၊ပါကစ္စတန်၊ အိန္ဒိယ၊ မက္ကဆီကို၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ အမေရိကန်၊ပြင်သစ်၊ယူကေ၊ ဂျပန်၊ ဥရောပပါလီမန်(အီးယူ)တို့တွင် ရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပခဲ့သည်။၂၀၂၄နှစ်ကုန်၊ နောက်ဆုံးရက်တွင်ခရိုအေးရှားရွေးကောက်ပွဲရှိသည်။ယင်းတို့အထဲမှတိုင်းမ်မဂ္ဂဇင်း၏၂၀၂၄ခုနှစ်အတွက် အထူးခြားဆုံးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်ရွေးချယ်ခြင်းခံ့ရသည့်ထရမ့်၏ တစ်ကျော့ပြန် အိမ်ဖြူတော်ခရီး သည် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းသတင်းဖြစ်ခဲ့သည်။အမေရိကန်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို နိုဝင်ဘာ(၅)ရက်ကပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ရီပါဘလစ်ကန်မှကိုယ်စားလှယ် သမ္မတဟောင်းဒေါ်နယ်ထရမ့်က ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှကိုယ်စားလှယ် လက်ရှိဒုတိယသမ္မတဖြစ်သူ ကမ်မလာဟဲရစ်ကိုအနိုင်ရပြီး အိမ်ဖြူတော် ဆီကိုဒုတိယအကြိမ်ထပ်မံခြေလှမ်းခွင့်ရသွားခဲ့သည်။

အမေရိကန်ရွေးကောက်ခံသမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် သမ္မတ  အဖြစ်ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုမည်ဖြစ်ပြီး၊ အိမ်ဖြူတော် သို့ တစ်ကျော့ပြန် ခြေချတော့မည်ဖြစ်သည်။သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ တွင်ထရန့်အနိုင်ရ သည်နေ့ ၊ တစ်ရက်တည်းတွင် လူမှုမီဒီယာတွင် ကြည့်ရှုသူ (၃၈)သန်းဖြင့် စံချိန်တင်ခဲ့ပြီးအမေရိကန်နိုင်ငံရေးကို စိတ်၀င်စားခဲ့ကြသည်။ဒေါ်နယ်ထရန့်၏ အောင်ပွဲသည်နိုင်ငံတကာမီဒီယာနှင့်စာဖတ်သူတို့ကရွေးချယ်ထားသော ယခုနှစ် နိုင်ငံတကာသတင်း ထိပ်တန်းသတင်း (၁၀) ခုစာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ရွေးကောက်ပွဲအကြို ကာလအတွင်းထရန့်အား လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများရှိခဲ့သည်။ထို့ကြောင့်လည်းဒီမိုကရေစီ၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည့် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲသည် အကြမ်းဖက်မှုများဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ရပြီး ကမ္ဘာကြီးကို တုန်လှုပ်စေခဲ့သည်။ 

၂။ရက်(၁၀၀၀)အလွန်ယူကရိန်း- ရုရှား စစ်ပွဲ ၊ (သို့မဟုတ်)တတိယကမ္ဘာစစ်နမိတ်

၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင်လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ၊ စစ်ပွဲများ စသည့်အနိဌာရုံမြင်ကွင်းများကိုအများဆုံးမြင်တွေ့ခဲ့ရသည့်နှစ်တစ်နှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ထိုအထဲတွင် တတိယ ကမ္ဘာစစ်ဆီ အရိပ်အယောင်သမ်းခဲ့ရသည့် ယူကရိန်း- ရုရှား စစ်ပွဲသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းရက်(၁၀၀၀)ပြည့် ခဲ့ပြီး အဆုံးမဲ့ စစ်ပွဲကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင်လည်းဆက်လက်တွေ့မြင်ရဦးမည်ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နှင့်ဗြိတိန်တို့ကယူကရိန်းကိုတာဝေးပစ်ဒုံးကျည်များအသုံးပြုခွင့်ပေးလိုက်သည်။မီးပုံထဲရေနံဆီ ပစ်မထည့်ဖို့ ပူတင်က ဒေါသတကြီးတုန့်ပြန်ခဲ့သည်။ယင်းနောက်တွင် အသံထက်မြန်သည့်တိုက်ချင်းပစ်ဒုံးပျံများဖြင့်ရုရှားက ယူကရိန်းကိုလက်တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။

တတိယကမ္ဘာစစ်ဖြစ်သွားလိမ့်မည်ဟု ပူတင်ကအမေရိကန်နှင့်ဗြိတိန်တို့ထံရာဇသံပေးခဲ့သည်။ ရုရှားသည် မြောက်ကိုရီးယားဆီက နေ စစ်ကူတပ်ဖွဲ့တောင်းပြီး ၄င်းနယ်မြေများကို၀င်သိမ်းထားသည့် ယူကရိန်းကို မြောက်ကိုရီးယားစစ်အင်အားဖြင့် ပြန်တိုက်နေသည်။မြောက်ကိုရီးယား သည်ရုရှားဘက်ကနေ ယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်ဖို့အတွက် စစ်သားတစ်သောင်းကျော် စေလွှတ်ထားသည်။ တိုက်ပွဲတွေအတွင်း မြောက်ကိုရီးယား စစ်သား ၃,၀၀၀ လောက် သေဆုံးဒဏ်ရာရခဲ့ ကြောင်း ယူကရိန်း သမ္မတ ဇာလန်စကီး က မကြာသေးမီ ရက်ပိုင်းအတွင်းက ပြောဆိုခဲ့သည်။ရုရှားစစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတစ်ဦးကို ယူကရိန်းက မော်စကိုတွင် လုပ်ကြံပြလိုက်ပြီးရုရှားကိုထိပ်ပုတ်ပြလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုဖြစ်ရပ်သည် ပူတင်၏ စကားအရဆိုရရင် ယူကရိန်းသည် မီးပုံထဲရေနံဆီ ထပ်မံပစ်တင်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ထိုဖြစ်ရပ် အပြီး ယူကရိန်းကိုလက်စားချေမည်ဆိုသည့်ရုရှားတို့၏အသံများကလည်းပွက်လောရိုက်ခဲ့သည်။ယူကရိန်းကို ကျားကန်ပေးနေသည့် သမ္မတဖြစ်လာတော့မည့် ထရန့် ၏ အမေရိကန်၊ အနောက်နိုင်ငံကြီးများ က တစ်ဖက် နှင့် မြောက်ကိုရီးယား အားကိုယူနေသည့်ရုရှားတို့၏ မပြီးသေးသည့် ယူကရိန်း- ရုရှား စစ်ပွဲကို၂၀၂၅ခုနှစ်အတွင်းဆက်လက်တွေ့မြင်ရဦးမည်ဖြစ်ပြီး တတိယ ကမ္ဘာစစ်ရိပ်ထပ်သမ်းလာဦးမည်လားဆိုသည်ကိုမူစောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

၃။ဆီးရီးယား အာဏာရှင်အာဆတ်ကျဆုံး ခန်း (သို့မဟုတ်)ရှော့ရသွားသည့်ကမ္ဘာ

ဆီးရီးယားတော်လှန်ရေးသမားများသည် ဒီဇင်ဘာ (၈)ရက်တွင်ဆီးရီးယားမြို့တော်ဒမတ်စကပ်စ်ကိုလျှပ်စီးအဟုန်နဲ့၀င်ရောက်လာခဲ့သည်။ နာရီပိုင်းအတွင်း မှာတင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ရာစုနှစ်တစ်ဝက်ကျော်ကြာ မင်းမူခဲ့တဲ့အာဏာရှင်အာဆတ်နဲ့သူ့ရဲ့အစိုးရကတော့ ပြုတ်ကျလို့သွားခဲ့ရသည်။ထိုသတင်းသည် အာဆတ်၏ ခေါင်းကိုင်ဖခင် ရုရှား၊ ဆီးရီယားနှင့် ပုံတူ ထပ်တူနီးပါးကျနေသည့် မြန်မာအာဏာရှင်မင်းအောင်လှိုင် တို့အပါအ၀င် ကမ္ဘာ ကိုရှော့ရသွားစေခဲ့သည့်သတင်းတစ်ပုဒ်ဖြစ်ခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားတော်လှန်ရေးသမားများ၏ ကြီးမားသည့် လှိုင်းဂရက်ကြောင့် အာဏာရှင် အာဆတ်လည်း ယူကရိန်းနှင့် စစ်ခင်းနေရသည့် မဟာမိတ်ကြီးရုရှားတို့ရှိရာ မော်စကိုဆီ သုတ်ခြေသင်ခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားရဲ့ ထင်မှတ်မထားရလောက်တဲ့၊အသက်ရှူမှားလောက်ရတဲ့ သမိုင်း၀င်ဖြစ်ရပ်ကြီးဟာတစ်ကမ္ဘာလုံးကအံ့သြမှင်သက်သွားခဲ့ရသည်။ဆီရီးယားသမ္မတ အာဏာရှင် အာဆတ်သည် ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှ ရုရှားနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစတင်ခဲ့သော ဆီရီးယားတော်လှန်ရေးမှာ (၁၄) နှစ်အကြာတွင် အောင်မြင်စွာဖြင့် အဆုံးသတ်သွားခဲ့သည်။ဆီးရီးယားသမ္မတ ဘာရှာအယ်လ်အာဆတ်ကို ဖြုတ်ချပြီး လက်ရှိ အာဏာရယူထားသည့် သူပုန်တပ်ဖွဲ့သည် ၂၀၂၅ခုနှစ်မတ် ၁ ရက်အထိ ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန်အတွက် Mohammed al-Bashir အားဆီးရီးယားအသွင်ကူးပြောင်းရေးအစိုးရခေါင်းဆောင်(၀န်ကြီးချုပ်)တစ်ဦးကို ဒီဇင်ဘာ(၁၀)ရက် တွင်ခန့်အပ်ခဲ့ သည်။

၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင်မွေးဖွားပြီး လက်ရှိအသက် (၅၉) နှစ်အရွယ် အာဏာရှင် အာဆတ်သည် တစ်ပါတီ အာဏာရှင်စနစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် သမ္မတဟောင်း ဟာဖက်ဇ် အယ်လ် အာဆတ်ရဲ့ ဒုတိယမြောက်သား ဖြစ်သည်။

၄င်း ဒမတ်စကတ်နှင့် လန်ဒန်တွင်ဆေးပညာဘွဲ့ယူရခဲ့ပြီး မျက်စေ့ခွဲစိပ်ဆရာဝန်ဖြစ်ခဲ့သလို၊ ဆီးရီးယားစစ်တပ်၏ စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။အသက် (၃၄) နှစ်တွင် သမ္မတဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ လုပ်လာမယ့်သူလို့ အစပိုင်းမှာ သူ့ကို ထင်ခဲ့ကြပေမဲ့ သူဟာလည်း ဖခင်ခြေရာနင်းပြီး အာဏာရှင်ဆန်ဆန်အုပ်ချုပ်သွားခဲ့သူတစ်ယောက် ဖြစ်သည် ။ဆီးရီးယားဒုက္ခသည်များကိုလက်ခံထားရနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့် တူရကီမှ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟက်ကမ် ဖီဒန် က "အခုချိန်ဟာ ဆီးရီးယားပြည်သူတွေအနေနဲ့ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ရဲ့ အနာဂါတ်ကို ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ထုဆစ် ပုံဖော် တည်ဆောက်ရမယ့် အချိန် ဖြစ်တယ်" ဆိုတာကိုကြည့်ရင်အာဏာရှင်အလွန်ပြည်သူအာဏာထံတွင်သာ အာဏာတည်သည်ဆိုသည်ကိုကမ္ဘာကိုမီးမောင်းထိုးပြလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။အလားတူ အောက်စီဂျင်ပိုက်နှင့်အသက်ဆက်နေရသည့် မင်းအောင်လှိုင်အပါအ၀င် အာဏာရှင်များအတွက်သွေးပျက်စေသည့် ဖြစ်ရပ်အဖြစ် ဆီးရီးယားက ပမာပြလျက်ရှိသည်။

၄ ။အစ္စရေး၏ ထိုးစစ်များ (သို့မဟုတ်) အရှေ့အလယ်ပိုင်းအထိပျံ့နှံ့လာနေသည့်စစ်မီးလျှံများ

အစ္စရေးသည် ၎င်း၏စစ်ရေး ပါဝါ ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာကိုထုတ်ဖော် ပြသခဲ့သည်။ အစ္စရေးသည် ဂါဇာတွင် ထိုးစစ်များကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပြီး နေ့စဉ်နေ့တိုင်း လူဒါဇင်နှင့်ချီပြီးသေဆုံး၊ဒဏ်ရာရလျက်ရှိသည်။လက်ဘနွန်ရှိ အီရန်ကျောထောက်နောက်ခံပြု စစ်သွေးကြွအဖွဲ့ ဖြစ်သည့်ဟစ်ဘိုလာ ကိုလည်း တစ်ချိန်တည်းတွင် တိုက်ခိုက်လျက်ရှိပြီး တိုက်ခိုက်မှုအားလုံးကိုလည်း အနိုင်ယူနိုင်ခဲ့သည်။

အစ္စရေးသည် ဟစ်ဇ်ဘိုလာအဖွဲ့ကိုပေါက်ကွဲမှုစေသည့် ထူးခြားသည့် ပေဂျာများနှင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။စက်တင်ဘာလတွင် ဟစ်ဇ်ဘိုလာ ခေါင်းဆောင် Sayyed Hassan Nasrallah ကို ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း ဟားမတ်စ်ခေါင်းဆောင် Yahya Sinwar ကိုလည်းထပ်မံ သုတ်သင်ရှင်းလင်းခဲ့သည်။

အစ္စရေး၏ စစ်ပွဲကြောင့်၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ စတင်ကာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာ (၂၇)ရက်အထိ ဂါဇာတွင် ပါလက်စတိုင်း အနည်းဆုံး (၄၅,၄၃၆ ဦး) သေဆုံးခဲ့ရပြီး (၁၀၈,၀၃၈) ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ကြောင်း ဂါဇာ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနကထုတ်ပြန်သည့် ကိန်းဂဏန်းများအရ သိရသည်။၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ တွင်ဟားမတ်စ် က အစ္စရေးကို စတင် တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အစ္စရေးတွင် ခန့်မှန်းခြေ လူပေါင်း ၁,၁၃၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၂၀၀ ကျော်ကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေ (ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ) တွင် အစ္စလမ္မစ်အဖွဲ့ ဟားမတ်စ်တို့ကြား တိုက်ပွဲများစတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်မှာ တစ်နှစ်ကျော်ကြာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

ဂါဇာရှိ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကြပ်အတည်းများသည်လည်း လျော့နည်း သက်သာသွားမည့် အရိပ်အယောင် မပြသေး ပေ။အစ္စရေး၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် အခြားတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သားများအပါအဝင် သေဆုံးသူဦးရေသည် ယခုအခါ ၄၅,၀၀၀ ကို ကျော်သွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်။အစ္စရေးသည် အီရန်တို့၏ ကျောထောက်နောက်ခံပြု ဟားမတ်စ်နှင့် ဟစ်ဇဘိုလာတို့ကို ဖြိုခွင်းလိုက်နိုင်သည့်တိုင် ကုလသမဂ္ဂက စင်မြင့်ထက်တွင် ရှုတ်ချမှုများနှင့်ရင်ဆိုင်နေသည်။

အစ္စရေး၀န်ကြီးချုပ်သည်ပင် နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်ခုံရုံး(ICC)၏ ဖမ်း၀ရမ်းစာရင်း၀င်ခဲ့သူဖြစ်ခဲ့ရသည်။အစ္စရေးသည် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အာဏာကို ထိခိုက်ဆန့်ကျင်ပြောဆိုလာသူတိုင်းကို ပြန်လည် ပုတ်ခတ် ခဲ့သည်။အမေရိကန်သမ္မတသစ်ဖြစ်လာတော့မည့် ဒေါ်နယ်ထရန့်က၄င်းလက်ထက် တွင် စစ်ပွဲများအားလုံးကို အဆုံးသတ်မည်ဟု ကတိပြုထားသည်။ထို့အတူဟားမတ်စ်တို့ဖမ်းဆီးထားသည့်အစ္စရေး ဓားစာခံများကိုပြန် လွှတ်ပေးရန် ဟားမတ်စ်တို့ကိုသတိပေးထားပြီးဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့်အရှေ့အလယ်ပိုင်း အကြပ်အတည်းသည် နောက်ဆုံးတွင်မည်သည့်ရလဒ်ထွက် ပေါ် လာမည်ဆိုသည်ကိုမူ ၂၀၂၅တွင် ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရဦးမည်ဖြစ်သည်။

၅ ။တောင်ကိုရီးယား စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်(သို့မဟုတ်)ပြည်သူနှင့်လွှတ်တော် ကိုနာခံရသည့် စစ်တပ်နှင့် သမ္မတ

မြောက်ကိုရီးယားလိုလားသည့်နိုင်ငံတော်ကိုဆန့်ကျင်နေသည့်အတိုက်အခံ အင်အားစုတွေကို ရှင်းလင်း ချေမှုန်းဖို့ အတွက် နိုင်ငံကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့် ထုတ်ပြန်လိုက်ကြောင်း တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ Yoon က ဒီဇင်ဘာ(၃)ရက်ကကြေညာခဲ့သည်။

ယင်းနောက်စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို ဖျက်သိမ်းရန်လွှတ်တော်က မဲခွဲအတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ အစိုးရအဖွဲ့က ထောက်ခံခဲ့ပြီးနောက်တွင်စစ်အုပ်ချုပ်ရေး အမိန့်ကြေညာချက်ကို ပြန်လည် ရုတ်သိမ်းကြောင်းသမ္မတယွန်းက ဒီဇင်ဘာ(၄)ရက် တွင်ကြေညာ ခဲ့ရသည်။

ထို့နောက်တွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး သမ္မတ အပေါ် အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို လွှတ်တော်ကဒီဇင်ဘာ (၁၄)တွင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးနောက်သမ္မတကို တာ၀န်မှ ချက်ချင်းရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီးဝန်ကြီးချုပ် က ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ရသည်အထိရိုက်ခတ်မှုကြီးမားခဲ့ရသည်။

ဒီဇင်ဘာ (၇)ရက်က လွှတ်တော်တွင်မဲခွဲခဲ့ရာတွင် အောင်မြင်မှုမရခဲ့သော်လည်း၊ ဒုတိယအကြိမ်ဒီဇင်ဘာ (၁၄)တွင် သမ္မတယွန်း၏အာဏာရ People Power ပါတီမှ လွှတ်တော်အမတ်အချို့က ထောက်ခံမဲပေးခဲ့သည့်အတွက် အဆိုကို အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။၆ နာရီသာ ကြာညောင်းခဲ့ရသည့် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် သမ္မတယွန်း၏ရူးမိုက်သည့်လုပ်ရပ်ကြောင့်ပေးဆပ်မှုကြီးမားခဲ့သည်။သမ္မတသည် တာ၀န်မှ ရပ်ဆိုင်းခြင်းခံရသည်။

ကာကွယ်ရေး၀န်ကြီးအပါအ၀င် ၀န်ကြီးအချို့နှုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။သမ္မတအပါအ၀င် အစိုးရအဖွဲ့၀န်ကြီးအချို့စုံးစမ်းစစ်ဆေးခြင်းခံနေရသည်အထိပေးဆပ်မှုကြီးမားခဲ့သည်။

တနည်းဆိုရသော်သမ္မတနှင့်စစ်တပ်တို့သည် ၁၉၈၀ ၀န်းကျင်ကလ ကို ပြန်လည်ကော်ပီယူပြီး အာဏာသိမ်းယူရန်ကြိုးစားအားထုတ်မှုသည်အချီးအနှီးဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သမ္မတနှင့်စစ်တပ်တို့သည် ပြည်သူများ၊ ပြည်သူများကိုကိုယ်စားပြုသည့်လွှတ်တော် ၏ အောက်တွင်သာရှိကြောင်း ကမ္ဘာကြီးကိုလှစ်ဟပြလိုက်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

၆။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အလုပ်ခွဲတမ်း ပဋိပက္ခ (သို့မဟုတ်)ရှိတ်ဟာဆီနာ ထွက်ပြေးရခန်း

မြန်မာနှင့်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တွင်ရှိတ်ဟာဆီနာ ထွက်ပြေးရခန်းသည်လည်းကမ္ဘာ့သတင်းများထက်တွင်နေရာယူခဲ့သည်။ရှိတ်ဟာဆီနာ သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံ၏ သက်တမ်းအရှည်ကြာဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။ (၄)ကြိမ် ဆက်တိုက် ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်းဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ကျောင်းသားလူငယ်များ၏ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း ခွဲတမ်း နှင့် ပတ်သတ်သည့် အုံကြွမှုကြီးကြောင့်၊ ဩဂုတ်လ ၅ရက်နေ့ မွန်းလွဲပိုင်း တွင် ရာထူးမှ ရုတ်တရက် နှုတ်ထွက်ခဲ့ရသူဖြစ်သည်။ 

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံ၌ ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်သည့် ဆန္ဒပြမှုများသည် ဇူလိုင်လအတွင်းကစတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အစိုးရ အလုပ်အကိုင် ခွဲတမ်းစနစ် ရပ်ဆိုင်းရေး တောင်းဆိုသည့် အနေဖြင့် အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများပေါ်ပေါက် လာခဲ့သည်။ဆန္ဒပြမှုများ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် မြင့်တက်လာပြီးနောက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာဆီနာသည် သြဂုတ် (၅) ရက်နေ့တွင် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ရကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ရသည်။

ရှိတ်ဟာဆီနာနိုင်ငံအတွင်းမှ ထွက်ပြေးသွားသည့်သတင်း ပျံ့နှံ့လာချိန်တွင် ရာနှင့်ချီသော လူများက သူမ ၏နေအိမ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ကာ နေအိမ် အတွင်းခန်းထိ၀င်ရောက်ခဲ့ပြီး အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးကို သိသာထင်ရှားစွာ ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ကြသည်။

သူမ ထွက်ခွာသွားပြီးနောက်တွင်ပျော်ရွှင်မြူးတူးနေသော လူအုပ်ကြီးက အလံများကို ဝှေ့ယမ်းကာ ကခုန်ခဲ့ကြသည်။

အခြားသူများသည် ဟာဆီနာ ၏ဖခင် နိုင်ငံ၏လွတ်လပ်ရေးသူရဲကောင်း Sheikh Mujibur Rahman ၏ရုပ်တုကို ဖျက်စီးခဲ့ကြသည်။ရှိတ်ဟာဆီနာ သည်သူမှ ညီမဖြစ်သူ နှင့်အတူ စစ်တပ်ရဟတ်ယာဥ် ဖြင့် တိုင်းပြည်မှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်တပ်အကြီးအကဲ Waker-uz-Zaman က ရှိတ်ဟာဆီနာ သည် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်သွားပြီး နိုင်ငံအတွင်းမှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုဘယ်ဆုရှင်၊ စီးပွားရေးပညာရှင်ဖြစ်သူ မိုဟာမက် ယူနွတ် ဦးဆောင်သော ကြားဖြတ်အစိုးရကိုဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ယူနွတ် သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ယာယီအစိုးရ၏ အကြီးအကဲအဖြစ် သြဂုတ် (၈)ရက်က ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံ တွင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်၊အလုပ်ခွဲတမ်းဆန့်ကျင်ရေး၊ကျောင်းသား ဆန္ဒပြပွဲများ အတွင်းသေဆုံးခဲ့ရသူပေါင်း (၁၀၀၀) ကျော်ထိရှိခဲ့ပြီးလူပေါင်း (၄၀၀) ကျော်သည်မျက်စိအလင်း ကွယ်ခဲ့ရသည်အထိပေးဆပ်မှုကြီးမားခဲ့သည်။

သို့သော်လည်းရှိတ် ဟာဆီနာကို ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီးနောက် တွင် လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးတင်းမာမှုများ ဆက်လက် မြင့်တက်လျက်ရှိသည်။ယူနွတ်ကြားဖြတ်အစိုးရလက်ထက်အတွင်းလူနည်းစုများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ၊အကြမ်းဖက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဆိုသည့် သတင်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သလို ၀န်ကြီးချုပ်ဟောင်းရှိတ်ဟာဆီနာနုတ်ထွက်ခဲ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍သမ္မတ မိုဟာမက် ရှဟာဘူဒင်၏မှတ်ချက်ပြုစကားများအပေါ်ကျေနပ်မှုမရှိသည့်အတွက် ဆန္ဒပြကျောင်းသားများက သမ္မတအား ရာထူးမှနုတ်ထွက်ရန် တောင်းဆိုသည့် ဆန္ဒပြမှုများထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ရသည်။

ယခုအခါ အိန္ဒိယနိုင်ငံကိုထွက်ပြေးသွားခဲ့သည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာဆီနာကိုပြန်လည် လွှဲပြောင်းပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ ကအိန္ဒိယအစိုးရထံ တောင်းဆိုထားသည်။အိန္ဒိယကလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ ၄င်းတို့၏လူနည်းစုများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ၊အကြမ်းဖက်မှုများ ကိုရပ်တန့်ရပ်နှင့်အခွင့်အရေးများပေးရန် ပြန်လည်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရကိုပြန်လည်တောင်းဆိုထားသည်။ဆိုရသော်ရှိတ်ဟာဆီနာအလွန်တွင်အိန္ဒိယနှင့်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့အကြားတင်းမာမှုများကိုလည်း၂၀၂၅ တွင် စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

၇ ။ မြန်မာနိုင်ငံ၏မငြိမ်းသေး သည့်ပြည်တွင်းစစ်မီး (သို့မဟုတ်) တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များ၏ အောင်ပွဲများ

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းကမ္ဘာ့စင်မြင့်ထက်က ယူကရိန်း-ရုရှားစစ်ပွဲ ၊ အစ္စရေးနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ပဋိပက္ခ၊ ဆူဒန်ပြည်တွင်းစစ်၊ စသည့်အဆုံးသတ်သွားခြင်းမရှိသေးသည့် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ(သို့မဟုတ်)စစ်ပွဲများစစ်ပွဲများ တွင် AA အပါအ၀င် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များနှင့်စစ်တပ်အကြားအဟုန်မြင့်နေသည့်မြန်မာပြည်တွင်းစစ် အကြောင်းသည် လည်း ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းသတင်းတွင်ပါ၀င်ခဲ့သည်။

နှစ်ကုန်ခါနီး တွင် အာရက္ခတပ်တော်(AA)က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့်နယ်နမိတ်ထိစပ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်း ရခိုင်ပြည်နယ်၏ တိုင်းစစ်ဌာချုပ်ကြီးကို သိမ်းပိုက်လိုက်သည့်သတင်းသည် လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပြည်တွင်းစစ်ဆက်လက်လောင်မြိုက်နေကြောင်း ကမ္ဘာကိုလှစ်ဟပြဆိုလိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး မီးစတစ်ဖက်၊ရေမှုတ်တစ်ဖက် လုပ်နေသည့် အိမ်နီးချင်း ပေါက်ဖော် ကြီး တရုတ်၊ ဆွင်းဒီပလိုမေစီ အိန္ဒိယ၊ ရိုဟင်ဂျာအရေးနှင့်ခေါင်းခဲနေရသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းများအခြေချသည့် ထိုင်း၊အာဆီယံဥက္ကဌ ဟောင်းဖြစ်တော့မည့် လာအိုတို့လည်းမနေရ၊ ဒေသတွင်းအာဆီယံကလည်း မကူနိုင်မကယ်နိုင်၊ မိုင်ပေါင်းထောင်ချီအလှမ်းဝေးသည့်ရုရှားကြီးလည်းယူကရိန်းစစ်နဲ့ဗျာများနေချိန်၊ ထိုအချိန်တွင် စစ်ကောင်စီ ၏ ထွက်ရပ်လမ်း ရွေးကောက်ပွဲဆီ လမ်းကြောင်းတည်ပေးဖို့ဒီဇင်ဘာ(၂၀)ရက်မှာမြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီးအာဆီယံနိုင်ငံများ၏အလွတ်သဘော အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကိုထိုင်းနိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုအလွတ်သဘော အစည်းအဝေးကျင်းပနေချိန်မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းက အင်အားကြီး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ ဖြစ်သည့် AA က ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ဗျူဟာမြောက် အရေးပါသော မြန်မာစစ်တပ်၏ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ် ဌာနချုပ်တစ်ခုအား သိမ်းပိုက်လိုက်သည်။

ယခုအခါ AA သည်မြို့နယ်(၁၄)မြို့နယ်ကိုသိမ်းပိုက်ထားနိုင်ခဲ့ပြီးရခိုင်ပြည်နယ်တွင် စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူနဲ့ မာန်အောင်မြို့ တို့ ကိုသာသိမ်းပိုက်ရန်ကျန်ရှိနေသည်။ ၁၀၂၇ လှိုင်းကာလ အတွင်း MNDAA ကလည်း တရုတ်နှင့်ကုန်သွယ်ရေးအချက်အခြာကျသည့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ၏ အခရာကျသည့် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကို သြဂုတ်လအတွင်းက သိမ်းယူခဲ့သည်။ KIA ကလည်း နယ်စပ်မြို့များ အပါအ၀င် မြို့များကိုသိမ်းပိုက်ထားနိုင်ခဲ့ပြီး ဗန်းမော်၊မံစီစသည့်မြို့ကြီးများအပါအ၀င်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကိုဆက်လက်ဆင်နွဲလျက်ရှိသည်။

ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ကလည်းမင်းတပ်နှင့်ကန်ပက်လက်ကိုသိမ်းယူ ပြီး ၂၀၂၄ နှစ်ကိုနှုတ်ဆက်ခဲ့သည်ကိုတွေ့ရသည်။ BNI ၏ ဒီဇင်ဘာ(၂၆)ရက်ကထုတ်ပြန်ချက်အရတော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့ပေါင်း (၈၉)မြို့ထိရှိလာနေသည်။ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း၁၃ မြို့၊ကရင်နီနှင့် ရှမ်း (တောင်) ပြည်နယ်များအတွင်း ၆ မြို့၊ကရင်ပြည်နယ်နှင့် ပဲခူး (အရှေ့) တိုင်းအတွင်း ၄ မြို့၊ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ၁၅ မြို့၊စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း ၅ မြို့၊မန္တလေးတိုင်းအတွင်း၄ မြို့ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ၁၈ မြို့ရှမ်း (မြောက်) ပြည်နယ်အတွင်း ၂၄ မြို့ ထိရှိနေသည်ဟုBNIကဆိုသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် နေ့စဉ်နီးပါး အရပ်သားပြည်သူများကို လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်း၊ နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ၊ စစ်မှုထမ်းဥပဒေကိုဗန်းပြပြီး လူငယ်များကို စစ်သင်တန်းပေး၊ပြီး ရှေ့တန်းထွက်ခိုင်းခြင်း၊ အသိမ်းခံထားရသည့်နယ်မြေများကို လေယာဥ်ဖြင့်ဗုံးကြဲခြင်းတို့ကိုပိုမိုဆိုးရွားစွာ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။

အရပ်သား ပြည်သူများ အသက်အန္တရာယ်ကြားထဲတွင် ရှင်သန်နေထိုင်နေကြရသကဲ့သို့ တိုက်ပွဲများကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ကြရသည့် စစ်ဘေးရှောင်အရေအတွက်မှာလည်း ပိုမိုများပြားလာလျက်ရှိသည်။ယခုအခါ မြန်မာနိုင်ငံတစ်၀န်းတွင်လူပေါင်း (၃.၅) သန်းထက်မနည်းသည်အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရပြီးရခိုင်တွင် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ရသူလူဦးရေသည် စုစုပေါင်း (၅၇၀,၀၀၀) နီးပါး ရှိလာနေကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ကဒီဇင်ဘာ(၂၃)ရက်ကပြောဆိုခဲ့သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်၊ စစ်တပ်မှ အာဏာလုမှုဖြစ်စဉ် စတင်ချိန်မှဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက်၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်း၏လက်ပါးစေများကြောင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း သေဆုံးခဲ့ရသည့် ဒီမိုကရေစီရေး လှုပ်ရှားသူများနှင့် ပြည်သူစုစုပေါင်းမှာ (၆၀၈၇) ဦး ရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် မတရားအာဏာလုမှုဖြစ်စဉ်နှင့် ဆက်စပ်၍ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသူ စုစုပေါင်း (၂၈၀၅၁) ဦးရှိပြီး ထိုအထဲမှ (၂၁၄၇၉) ဦးမှာ ထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲဖြစ်ကာ ထိန်းသိမ်းခံနေရသူများအနက်မှ (၉၉၃၃) ဦးမှာ ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသည်ဟုနိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (အေအေပီပီ)က ဆိုသည်။ညီနောင်မဟာမိတ် (၃) ဖွဲ့၏ “၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး”မှအစပြုပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ နယ်မြေဒေသအလိုက် ဟန်ချက်ညီထိုးစစ်ဆင် လှုပ်ရှားမှုများကြောင့်စစ်ကောင်စီ သည် အကျအရှူံး ၊ ဆုံးရှုံးမှုများ နှင့်နေ့စဥ်ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ဘက်ပေါင်းစုံမှ ချိနဲ့ကျရှုံးနေရသည့် စစ်ကောင်စီအနေဖြင့် နောက်ဆုံးထွက်သက်အဖြစ် မင်းအောင်လှိုင်က ငြိမ်းချမ်းရေးစကား  ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာသော်လည်းမည်သည့်တိုင်းရင်းသား၊တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံမှ တုန့်ပြန်မှုတစ်စုံတစ်ရာမရရှိခဲ့ပေ။

 ICC ၏ ၀ရမ်းပြေး ဖြစ်လာရန်နီးစပ်နေသည့် စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်၏အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့၏ တိုက်ပွဲများ၊ ပဋိပက္ခများ၊တနည်းဆိုရသော် မငြိမ်းသေး သည့်မြန်မာပြည်တွင်းစစ် မီးကို ၂၀၂၅ တွင်ဆက်လက်မြင်တွေ့ရဦးမည်ဖြစ်သည်။

၈။ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး တင်းမာမှု (သို့မဟုတ်)တရုတ် က ထိုင်၀မ်ကိုစစ်ခင်းဖို့ ခြေလှမ်း ပြင်နေပြီ လား

၂၀၂၄ အတွင်း ကမ္ဘာတွင်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည့်ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး တင်းမာမှုများအကြောင်းကိုပြောရမည်ဆိုလျင်အာရှအင်အားကြီးတရုတ်နှင့်ခွဲထွက်ထိုင်၀မ်တို့၏အကြောင်းကိုချန်လှပ်ထားလို့မရပေ။တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်ကို ၎င်း၏နယ်မြေ ပိုင်နက် အစိတ်အပိုင်း အဖြစ် အဆက်ပြတ် တောင်းဆိုလျက်ရှိသည်။

ယင်းအပေါ်ထိုင်၀မ် သမ္မတ လိုင် က"တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်ကို ကိုယ်စားပြုခွင့် မရှိပါဘူး"ဟုတုန့်ပြန်ပြောဆိုခဲ့သည်။အောက်တိုဘာ(၁၀)ရက်ကထိုင်၀မ်အမျိုးသားနေ့တွင်ပြောကြားခဲ့သည့်သမ္မတလိုင်၏မိန့်ခွန်းအပေါ်တရုတ်ကလညဒေါသတကြီးတုန့်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်၀မ်ကိုသတိပေးသည့်အနေဖြင့် တရုတ်က ထိုင်၀မ်ကျွန်း အနီးတဝိုက်ဧရိယာကိုးခုတွင်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

 Joint Sword-2024B" စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကိုထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားနှင့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မြောက်ဘက်၊ တောင်နှင့် အရှေ့ဘက်ရှိ ဒေသများတွင်ပြုလုပ်နေပြီ တရုတ်စစ်တပ်၊ ရေတပ်၊ လေကြောင်းနှင့် ဒုံးကျည် တပ်ဖွဲ့များ ပါဝင်ပြီးလေယာဉ်တင်သင်္ဘောLiaoningသည် ကျွန်း၏ အရှေ့ဘက်တွင် တပ်စွဲထားခဲ့သည်။

အဆိုပါ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုသည် ထိုင်ဝမ်၏ ခွဲထွက်ရေး လုပ်ရပ်အတွက် ပြင်းထန်သော သတိပေးချက်လည်း ဖြစ်ကြောင်းတရုတ်ကသတင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

တရုတ်၏အဆိုပါလုပ်ရပ်အပေါ် ထိုင်၀မ်၏ မဟာမိတ်ကြီးအမေရိကန်နှင့်ဒေသတွင်းအင်အားကြီးပြိုင်ဖက်များဖြစ်သည့် ဂျပန်နှင့်တောင်ကိုးရီးယားတို့က အလေးအနက်စိုးရိမ် ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်သည် ဒီဇင်ဘာ လအတွင်းက အမေရိကန် ထံမှ အဆင့်မြင့် Abrams တိုက်ခိုက်ရေး တင့်ကား များ လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး ထိုင်၀မ် ကို ကျူးကျော် တိုက်ခိုက်လာရန် အလားအလာရှိ နေသည့် တရုတ်ကို ပြန်လည် ခုခံတိုက်ခိုက်ရန်အတွက် ထိုင်၀မ်၏ စစ်ရေးစွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေးလိမ့် မည်ဟုထိုင်၀မ်ကဆိုသည်။

အမေရိကန် က ထိုင်၀မ်အားယခုကဲ့သို့ Abrams တိုက်ခိုက်ရေး တင့်ကား များပေးပို့မှုခဲ့မှုကြောင့်တရုတ်က အမျက် ဒေါသထွက်လျက်ရှိသည်။ယခုနှစ် ဇန်န၀ါရီလတွင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရပြီး၊ မေလတွင် အာဏာရလာခဲ့သည့် သမ္မတလိုင်ကိုခွဲထွက်ရေးသမားဟု တရုတ်က ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ် ပိုင်နက်နယ်မြေအဖြစ်သတ်မှတ်ထားပြီး လိုင်နှင့် ၎င်း၏အစိုးရကို တရုတ်ကလက်မခံဘဲပယ်ချထားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်အနေဖြင့် တရုတ်၏ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့်ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင်၊ ထိုင်ဝမ်သည်နောက်ပြန်ဆုတ်သွားမည်မဟုတ်ကြောင်း ခွန်းတုန့်ပြန်ထားသည်။

အမေရိကန်သည်ထိုင်၀မ်ကိုစစ်ရေးဆိုင်ရာလက်နက်ပစ္စည်းများအများဆုံးရောင်းချပေးနေသည့် ထိုင်၀မ်၏မဟာမိတ်နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။

ထိုင်၀မ်သည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ၎င်း၏ စစ်ရေးအသုံးစရိတ်များကို တိုးမြှင့်သုံးစွဲလာခဲ့သည်။သို့ရာတွင် ထိုင်၀မ်သည့်မည်မျှပင်စစ်အင်အားတောင့်တင်းနေစေကာမူ တရုတ်နှင့်အမှန်တကယ်စစ်ဖြစ်ပွားလာခဲ့မည်ဆိုပါက တရုတ်၏ အလွယ်တကူဝါးမြိုခြင်း ကိုခံရနိုင်သည်ဟုစစ်ရေးသုံးသပ်သူများကထောက်ပြသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၇ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်ကို ကျူးကျော်ရန် ရည်မှန်းထားသည်ဟုတရုတ်သမ္မတ ရှီက အချိန်ဇယား သတ်မှတ်ထားကြောင်း အမေရိကန် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် အကြီးအကဲ ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး John Aquilino က သတိပေး ပြောဆိုချက်ကိုလည်းနီကေးအေးရှသတင်းတွင်ဖော်ပြထားသည်ကိုတွေ့ရသည်။

တရုတ်သည် ထိုင်၀မ်ကိုစပါးကြီးမြွေသားကောင်ကိုရစ်ပတ်သလို တအိတအိဖြင့် ရစ်ပတ် သိမ်းယူသွားနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း စစ်ရေးသုံးသပ်သူများကထောက်ပြသည်။တရုတ်နိုင်ငံသည် လည်း ထိုင်ဝမ်အပေါ် စစ်ရေး ဖိအားများ တိုးမြင့်လုပ် ဆောင် လာခဲ့ပြီး ထိုင်၀မ်ကျွန်းတစ်ဝိုက်တွင် တိုက်လေယာဉ်များနှင့် စစ်သင်္ဘောများကို တပ်ဖြန့်ချထားခဲ့သည်။

တရုတ်သည်၊ ဂျပန်တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်းများအနီးမှ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အထိ သင်္ဘော (၉၀) ခန့်ချထားပြီးအကြီးမားဆုံး ရေကြောင်းစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကိုမကြာသေးမီကပြုလုပ်ခဲ့သည်။တရုတ်နှင့် ထိုင်ဝမ် တို့သည် ၁၉၄၉ ခုနှစ် က ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ခွဲထွက်ခဲ့ကြပြီးကတည်းက သီးခြားစီအုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ (ပြီး)